بیضایی با “سفر شب” می‌آید
سینماروزان: در روزهاي اخير دوستداران بهرام بيضايي به دليل هجمه‌اي كه روزنامه كيهان در مورد اين هنرمند داشته است، غمگين و خشمگين هستند اما در كنار اين خبر غم‌انگيز، خبري خوشحال‌كننده هم در راه است؛ چاپ كتاب تازه‌اي از بيضايي.
به گزارش سینماروزان و به نقل از “اعتماد” شش سال از سفر بهرام بيضايي به خارج از كشور مي‌گذرد و حالا ناشر هميشگي كتاب‌هاي او خبر مي‌دهد كه كتاب تازه‌اي از اين هنرمند و پژوهشگر منتشر مي‌شود. شهلا لاهيجي، مدير انتشارات «روشنگران و مطالعات زنان» كه به تازگي از سفر خارج از كشور بازگشته است، خبر مي‌دهد كه در جريان اين سفر، كتاب تازه‌اي از بهرام بيضايي را آورده تا در انتشارات «روشنگران و مطالعات زنان» منتشر كند.
سفری که در شب می گذرد…
لاهيجي درباره اين كتاب مي‌گويد: «سفر شب» فيلمنامه‌اي است از آقاي بيضايي كه براي نخستين بار منتشر مي‌شود. آقاي بيضايي اين فيلمنامه را سال‌ها قبل نوشته و داستان آن درباره سفري است كه در طول يك شب انجام مي‌شود و طي آن اتفاقاتي رخ مي‌دهد.
لاهيجي بهتر مي‌داند ارايه توضيحات جزيي درباره اين كتاب را به آينده موكول كند و درباره زمان احتمالي انتشار آن مي‌گويد: «اميدوارم اين كتاب پيش از سال نو منتشر شود. البته لازم است آقاي بيضايي آن را بازنگري كند تا نسخه نهايي كتاب، بدون هيچ مشكلي منتشر شود.»
اجرای “فتح نامه کلات” در آمریکا
اما اين تنها خبر لاهيجي درباره آثار بيضايي نيست. نمايشنامه مشهور «فتح نامه كلات» بهرام بيضايي به زبان انگليسي ترجمه و منتشر شده و لاهيجي احتمال مي‌دهد كه شايد بيضايي اين نمايشنامه را در امريكا به انگليسي اجرا كند.
اين نمايشنامه كه جزو آثار ستايش شده بيضايي است، با ترجمه منوچهر انور منتشر شده است. همان مترجمي كه ١٩ سال پيش، ديگر نمايشنامه بيضايي «مرگ يزدگرد» را به انگليسي ترجمه كرده بود. بيضايي آن زمان از منوچهر انور خواست تا براي نسخه سينمايي «مرگ يزدگرد» زيرنويس انگليسي بگذارد و بعدتر هم قرار شد اين ترجمه از محدوده زيرنويس فراتر برود و به ترجمه كاملي از نمايشنامه تبديل شود و اينچنين بود كه بعد از چند ويرايش، نمايشنامه «مرگ يزدگرد» به زبان انگليسي ترجمه شد و همين نسخه ترجمه شده از سوي انتشارات «روشنگران و مطالعات زنان» منتشر شد.
«مرگ يزدگرد» بعدتر در انگلستان و به زبان انگليسي اجرا شد. ترجمه اين نمايشنامه در انگلستان اجراي موفقي داشت و آن گونه كه انور گفته است از روي اين ترجمه، به تازگي «مرگ يزدگرد» را به فرانسه هم برگردانده‌اند.
انور براي ترجمه نمايشنامه «فتح نامه كلات» كه در قياس با «مرگ يزدگرد» اثر دشوارتري هم به شمار مي‌رود، با بيضايي به توافق رسيد كه بعضي جملات، ويرايش و حذف يا اضافه شود. بر همين اساس در مواردي بعضي از ديالوگ‌ها جابه‌جا و بعضي گفتارهاي طولاني هم كوتاه‌تر شد اما به گفته او، هيچ صحنه‌اي به تمامي حذف نشده است. اين كتاب شهريور امسال منتشر شد.
«فتح نامه كلات» هرچند يكي از درخشان‌ترين آثار بيضايي است اما تاكنون اجراي صحنه‌اي نشده است و برخي معتقدند اجراي اين نمايشنامه به دليل پيچيدگي‌هايش، كار بسيار دشواري است. سال‌ها پيش دكتر علي رفيعي علاقه‌مند بود اين نمايشنامه را به صحنه بياورد اما به دليل برخي مشكلات، اين موضوع منتفي شد.
سفری که به اقامت منجر شد
بهرام بيضايي كه كمتر از يك ماه ديگر شمع تولد هفتاد و هشتمين سالگي‌اش را خاموش مي‌كند، شش سال پيش به دعوت دانشگاه استنفورد امريكا براي برگزاري يك دوره آموزشي به اين كشور سفر كرد. شايد آن زمان در ميان علاقه‌مندان او كمتر كسي تصور مي‌كرد اين سفر اين اندازه طولاني شود اما ظاهرا هنوز خبري از بازگشت اين هنرمند نيست.
او در امريكا روزهاي شلوغي دارد؛ نمايش‌هاي «گزارش ارداويراف»، «گزارش آرش»، «طرب‌نامه» و «جانا و بلا دور» را با گروهي از بازيگران ايراني در امريكا به صحنه برده است. همچنين بعد از سفر او كتاب «هزار افسان كجاست» كه اثري پژوهشي درباره هزار و يك شب است، از سوي انتشارات «روشنگران و مطالعات زنان» منتشر شده است.