سینماروزان: واقعیت این است که جامعه ما سرزمین گوهرها و گنجهای پنهان است و اگر امکان مناسبی برای همه فراهم شود، خروجیاش خیلی متفاوتتر و زندهتر از آن چیزی خواهد بود که میبینیم.
محمد آفریده تهیهکننده فیلم #دستانداز که با پخش خانهفیلم روی پرده است با بیان مطلب فوق به فرهیختگان گفت: فیلم دست انداز، مخاطب را توجه میدهد به اینکه اگر شرایط متناسب و متعادل باشد، خیلیها میتوانند جایگزین افرادی شوند که در حال حاضر بر مسندند. اگر افراد گمنام جامعه در شرایط مناسب و متعادل بروز و ظهور پیدا کنند، میتوانیم شاهد شخصیتهای ارزنده و تاثیرگذار باشیم.
وی ادامه داد: روال قصه هم این بود یعنی رها، یک نویسنده بود و هرچه در اطرافش با توجه به زندگی واقعی خود داشت و نوع نگاهی که به او میشد، در نوشتههایش نقش میبست. واقعیت این است که در جوامع انسانی زنها بهخاطر شرایط، ویژگی یا نوع نگاهی که به آنها میشود، مظلومترند. این مظلومیت را نمیتوان نادیده گرفت، این نگاهی که وجود دارد ریشه در گذشته، اندیشه و ناآگاهی جامعه دارد. همچنان الان اگر بخواهید یک فعالیت یا برنامهای بگذارید، بستر برای حضور آقایان بیشتر است هرچند بخشی از مشکلات خانم و آقا نمیشناسد. بههرحال مخاطب با نقش خانمها در سینما یا درام بیشتر همذاتپنداری میکند و کار هم با وجود نقش خانمها متعادلتر و پویاتر میشود. در جلسات متعدد دیدیم اتفاقا جنسیت زن فیلم را واقعیتر میکند.
محمد آفریده با کلینگری پیرامون فیلم خود گفت: این واقعیت است که تقریبا در تمام جوامع معمولا زنان برای نقش دوم در نظر گرفته میشوند اما با توجه به اینکه زنان ظرفیتهای شگفتی دارند که خلقت در نهاد آنان گذاشته و بینظیر است ما باید این فرصت را برایشان فراهم کنیم. نگاهی که در فیلمنامه هست و ما به آن توجه داشتیم به این صورت است که یک خانمی آرزوهایی دارد که تقدیر و سرنوشت و البته موانع و محدودیتها او را از رسیدن به آنها بازمیدارند.
آفریده درباره ماجرای جنبش میتو گفت: ببینید در همه حوزهها دقت و توجه به حریمها واجب است و به شخصیت و کرامت انسانها باید توجه شود. نگاه من این است که بیحرمتی در هر حوزهای چه به زن و چه به مرد، باید از بین برود. ما اگر میخواهیم در سینما یا هر جای دیگر تاثیرگذار باشیم، باید حرمت جایی که در آن هستیم را قدر بدانیم. بیعدالتی همهچیز را ازجمله اخلاق، فرهنگ و آرامش جامعه را از بین میبرد و باید اول از همه خود خانواده سینما به این مسائل ورود کنند. نگاه و اعتقاد من این است که آنچه بهعنوان سینما داریم حاصل تلاشها و زحمات افراد بسیاری است که سنگ روی سنگ گذاشتهاند تا این بنایی که با پرتو انقلاب اسلامی جان و انرژی تازهای گرفت در مسیر درست خود و با اصالت به پیش برود. این دستاورد، آورده همه ماست و همه باید در حفظ و نگهداریاش بکوشیم.
این تهیهکننده تاکید کرد: بیمدیریتی به همه لطمه میزند. سالها برای این سینما زحمت کشیده شده و خون دلها خورده شده. من یادم هست وقتی سال ۱۳۶۱ میخواستم فیلمی در کاشان بسازم هیچ خانوادهای حاضر نبود در فیلم من بازی کند، چون تصورشان هنوز شرایط و روابط فیلمهای قبل از انقلاب بود اما بعد از انقلاب روی سینما خیلی کار شده و خانوادهها بهراحتی میتوانند بیایند و ببینند. اگر این موارد مدیریت نشوند و علنی شوند، نگاههای سیاسی هم وارد این ماجراها خواهند شد، چون همچنان کسانی هستند که همین الان هم با سینما موافق نیستند. این سینما ارزشمند است و کار کرده و پرچم فرهنگی ایران در خیلی از جاهای دنیا به نام سینماست و نباید خودمان آن را از دست بدهیم. به هر حال الان ما چارهای نداریم که این ظرفیتهایی که داریم را حفظ کنیم. هیچکس در این سینما جای کس دیگری را تنگ نمیکند و ما باید تلاش کنیم همه نگاهها و سلیقهها وارد سینما شوند و آن رنگینکمان فرهنگی که شامل همه سلیقهها است، شکل بگیرد، تا آینده سینما تضمین شود. اگر ما مدام افراد را حذف کنیم، درنهایت چیزی به دست نخواهیم آورد. با حذف دیگران هیچ دستاورد پایداری نخواهیم داشت. این سادهانگارانه است که ما فکر کنیم تبریزی، حاتمیکیا و خیلیهای دیگر با اراده ما به اینجا رسیدهاند. ابر و باد و مه و خورشید و فلک و محبت و عشق و مدیریت فرهنگی و… نیاز است تا میوههای این باغ بهبار بنشینند و ثمر بدهند. ما در خیلی از عرصهها دیگر فرصت تاخیر نداریم. سالها طول میکشد تا آدمهای جدید بیایند و جایگزین شوند.
او افزود: فراموش نکنیم که کاری که غرب میکند، این است که بلد است چطور بستهبندی یا فضاسازی درست کند و جریان را به پیش ببرد. چیزی که ما معمولا بلد نیستیم. این سادهانگاری است که ما بدون تبیین کامل و هوشمندانه نسبت به یک موضوع عکسالعمل داشته باشیم. چیزی که ما میبینیم این است که یک خانم ایرانی فضانورد است. به نظر یک دستاورد است. اینکه چرا و با چه مسیری به اینجا رسیده باید بررسی شود و حقایق آن پیدا شود و با شیوهای هنرمندانه و بیطرف بازگو شود. ما باید به این توجه کنیم که چطور میتوانیم ظرفیتهای خودمان را به این صورت آرایش دهیم و جایگزین کنیم. ما کم نداریم کسانی که میتوانند در همه قلهها شگفتی ایجاد کنند. من در حوزه سینما چهار هزار فیلم دادم بچهها ساختند. برایم تاسفبار بوده که وقتی فستیوالهای خارجی برگزار میشوند مثلا از سفارت ژاپن ماشین آخرین سیستم میفرستند تا فیلمساز خودشان را به محل جشنواره ببرند اما به فیلمسازان ما کسی توجه نمیکند. بهتر است ما به جای اینکه کارهای دیگران را نفی کنیم، ببینیم خودمان چه کارهایی میتوانیم انجام دهیم. در کشور ما اگر بستر آماده باشد، همین الان دهها میرزاخانی داریم. من باز تکرار میکنم ما اینجا گنجهای پنهان کم نداریم. در زمانی که در مرکز گسترش بودم، هفته فیلمی در کشور آذربایجان برگزار کردیم که آقای حاتمیکیا هم با نمایش فیلم ارتفاع پست آنجا حضور داشتند. در بین صحبتهایی که مسئولان و دستاندرکاران سینما داشتند مدام کلمه گنج را در بین صحبت آنان میشنیدیم. از دوستانی که تسلط بیشتر به زبان آذری داشتند، پرسیدم معنی کلمه گنج چیست. گفتند اینجا به جوان میگویند گنج. تعبیر زیبایی است. ما گنج کم نداریم، مثل شخصیت رهای فیلم ما و کسان دیگر. ساختار آن طرف شاید اینطور است که اگر شما میخواهید چیزی را به دست بیاورید، باید یک چیزهایی را هم از دست بدهید. ما باید روی کارهای خودمان و توانمندیهای جامعه خودمان تمرکز کنیم و به گنجهایمان میدان دهیم.
او ادامه داد: سالها در حوزههای اجرایی کار کردیم و میدانیم که متاسفانه مدتها است که تصمیمگیرندهی سینما فقط وزارت ارشاد و رئیس سازمان سینمایی نیست. آنقدر حوزه فرهنگ ضعیف شده که جاهایی که میخواهند تصمیم بگیرند خارج از این حوزه هستند. ما یک نگاه متمرکز قدرتمند در حوزه فرهنگ نیاز داریم که فقط هم به امروز فکر نکند. مشکل ما این است که پنج درصد وقت مدیران فرهنگی به حوزه فرهنگ میرسد و ۹۵ درصد آن صرف حواشی، سوءتفاهمها و… میشود. فکر میکنند الان یک فیلم که ساخته میشود، آسمان به زمین میآید، این نگاه نگاه از ضعف است. ما در حال حاضر باید به آینده فکر کنیم و روی نقش خودمان در آینده در منطقه و جهان تمرکز کنیم. اینکه فلان پلان چطور میشود یا فلانی…، درگیر این مسائل بشویم یا درگیر اینکه فلان فرد کار بکند یا نکند، درست نیست. بخشی از این مساله هم به خاطر همان مسائل سیاسی و جناحی است که به این حوزه لطمه میزند. من بارها گفتم که حوزه فرهنگ حوزهای شکننده است و اینطور نیست که شما به کسی بهراحتی بگویید این کار را بکن یا نکن. اگر از این حوزه باغبانی نکنیم، آنچه داریم از دست میدهیم و دیگر چیزی نخواهیم داشت. باید همگی درباره آینده این مملکت فکر کنیم و در تصمیمات به فراتر از امروز و امشب بیندیشیم. باید به ۲۰ سال آیندهمان هم فکر کنیم. شما به کشورهای منطقه نگاه کنید. ما الان سینما داریم اما امیدواریم بهترش را داشته باشیم. الان عربستان یا ترکیه در حوزه سینما و سریال چقدر تولید دارند و ما درگیر مسائل جزئی هستیم. این مسائل جزئی البته برای بعضیها هم نان دارد و فراموش کردهاند که ما یک انقلاب بزرگ کردهایم و این همه جوان دادیم و نیازمند ساخت و تولید و هزاران فعالیت سازنده دیگر هستیم. اگر الان ۵۰۰ فیلم میسازیم، باید هزار فیلم بسازیم. با تولید است که امید جوانه میزند و آینده روشن میگردد.
این تهیهکننده درباره رسوخ سیاست در سینمای جشنوارهای خاطرنشان ساخت: خیلی از جشنوارههای فیلم دنیا پشتشان وزارت خارجهشان هست، این چیز عجیبی نیست. کارشان را میکنند. اینجا ما این مدیریت را که پیچیده است بلد نیستیم، فکر میکنیم با تکذیب و نفی و داد و فریاد همه کارها کنترل میشود. آنها با ظرافت و پشت پرده خیلی از کارها را انجام میدهند ولی ما…