سینماروزان/مجتبی اردشیری: سامانه سمفا با حمایت بودجه دولتی و پس از کلی بحث و جدل در مورد کیفیت و کارایی که می‌تواند در پیشبرد شفافیت آمار سینمایی داشته باشد، از تابستان امسال آغاز به کار کرد.
به گزارش سینماروزان و به نقل از روزنامه فرهیختگان، سامانه یکپارچه‌ای که طی آن، آمار لحظه‌ای فروش بلیت برای هر فیلم، در سراسر کشور نمایش داده میشود. اما این سامانه از همان ابتدا، متوجه ضعف‌های عجیبی بود. نخستین ایراد آن این بود که کامل نبود. یعنی تمام آن بخش‌هایی که ضمن تعریف «سمفا» به زبان آورده می‌شد، در سایت دیده نشد. مشخص بود که سازندگان و دست‌اندرکاران، با یک دستپاچگی، سایتی را راه انداخته‌اند که از بار فشارها و انتقادهایی که در زمینه الزام برای رفع انحصارگرایی به آنها وارد بود، خلاصی یابند و این نسخه آزمایشی، هنوز به بسیاری از بخش‌های کلیدی مجهز نبود. (که البته هنوز هم چند بخش را در اختیار ندارد.)
در میانه‌های تابستان، صدای اعتراض چند تهیه‌کننده که فیلمی به روی پرده داشتند هم نسبت به عملکرد سمفا بلند شد. آنها معتقد بودند که آمار فروش آثارشان به‌درستی اعلام نمی‌شود. چند روز پس از این اعتراض‌ها اعلام شد که سمفا هنوز به سینماهای کوچک شهرستان‌ها متصل نشده و تنها آمار سینماهای بزرگ و مدرن کشور را اعلام می‌کند.
با همین نقل‌قول‌ها و در شرایطی که سمفا برخلاف آن چیزی که تعریف شده بود، نتوانست انتظارات سینماگران را برآورده کند، با تعطیلی چندماهه سینماها، این سامانه نیز به یک خواب موقت رفت. نکته قابل تامل اینکه مدیران سمفا در این چند ماهی که سینماها طی پاییز و ابتدای زمستان در تعطیلی بودند، هیچ تلاشی برای رفع معایب سایت مرجع خود به‌عمل نیاورده و ساختار سمفا با همان شاکله و عیب‌ها، بلافاصله پس از بازگشایی سینماها، وارد مدار شد و همان شیوه اطلاع‌رسانی قبلی خود را تکرار کرد.
نکته عجیب ماجرا آنجایی است که اعلام شد، سیستم بلیت‌فروشی جشنواره امسال به‌صورت انحصاری از‌طریق سمفا صورت می‌پذیرد. مدیران، علت این تصمیم را رفع انحصارگرایی عنوان کرده بودند حال آنکه با فروش بلیت‌ها، تنها در سمفا، به یک انحصارگرایی جدید روی آورده بودند که آفت و اتفاق‌های نه‌چندان خوب دورههای قبلی جشنواره را در این دوره نیز به‌وجود آورد.
چرا سمفا سامانه خوبی برای فروش بلیت‌های جشنواره نبود؟
تا سال‌ها، انحصار فروش بلیت‌های جشنواره در اختیار «سینماتیکت» بود. این سایت، توانست با تجاربی که در این مسیر به‌دست آورده بود، کمترین حاشیه را در زمینه بلیت‌فروشی به‌وجود بیاورد. سازمان سینمایی چند سال پیش، با هدف رفع انحصار، این امکان را از «سینماتیکت» گرفت و در اختیار سامانه دیگری(سینوگرام) قرار داد که آن سامانه در همان روز نخست دچار اختلال شد و برگزارکنندگان به‌ناچار به «سینماتیکت» روی آوردند و کارها دوباره به همان روال قبل بازگشت.
سازمان سینمایی در کمال تعجب، اشتباه چند سال قبل خود را برای امسال هم تکرار کرد. درحالی که هنوز ۶ ماه از حیات «سمفا» نگذشته بود و اگر بخواهیم دقیق‌تر ارزیابی کنیم باید بگوییم کمتر از ۳ ماه از فعالیت حرفه‌ای «سمفا» نگذشته بود، وظیفه خطیر بلیت‌فروشی جشنواره امسال به «سمفا» داده شد. همان اتفاق چند سال قبل، برای امسال هم تکرار شد و سامانه برای ساعات زیادی از دسترس خارج شد. دبیرخانه اما علت این اتفاق را «حملات سایبری» عنوان کرد!!!
بالاخره سایت بالا آمد و در سالی که مخاطبان جشنواره، خیلی کمتر از دیگر سال‌ها بودند، باز هم اختلال متوجه یک سامانه کم‌تجربه شد و نتوانست خدمات مطلوبی را به مخاطبان خود ارائه دهد. در همان روزهای نخستین بلیت‌فروشی بود که تنی چند از مخاطبان در شبکه‌های مجازی اعلام کردند که هزینه یک بلیت، سه بار از حساب آنها کسر شده اما هنوز بلیتی برای آنها رزرو نشده است! موارد متعدد شکایت‌هایی از این دست به همراه بازارسیاه بلیت‌فروشی‌ها در «دیوار» و دیگر اپلیکیشن‌های فضای مجازی سبب شد تا به این حقیقت برسیم که «سمفا» هم نه‌تنها قدمی در جهت رفع انحصار برنداشت، بلکه با نوعی انحصارگرایی، تمام اتفاق‌های ناگوار حوزه بلیت‌فروشی را برای جشنواره امسال هم تکرار کرد.
مشخص نشد چرا سیستم فروش جشنواره مانند ایام عادی سال، توسط همان چند اپلیکیشن همیشگی انجام نگرفت. در ایام عادی سال، بلیت‌ها توسط این چند اپلیکیشن به فروش می‌رفت و سمفا هم آمار تجمیع‌شده این چند اپلیکیشن را عرضه می‌کرد. اگر همین روال در ایام جشنواره صورت می‌گرفت آیا معنی رفع انحصار به شکل واقعی‌تر، بهتر و علمی‌ترش رقم نمی‌خورد؟
تکلیف سیمرغ مردمی را هم سمفا مشخص کرد؟؟؟
انحصارگرایی سمفا تا جایی پیش رفت که تکلیف سیمرغ مردمی جشنواره امسال هم به این سامانه تازه‌کار و بی‌تجربه واگذار شد. سیستمی که برای جشنواره امسال در نظر گرفته شد، این‌گونه بود که هر فرد با یک شماره تلفن همراه، می‌توانست ۴ بلیت برای یک فیلم تهیه کند. بعد از نمایش آن فیلم، پیامکی برای آن فرد ارسال می‌شد و آن فرد می‌توانست تا پایان همان شب، از یک تا پنج، به فیلم آن روز امتیاز دهد.
در این طراحی، چند اشتباه محاسباتی رخ داد: نخست آنکه ماهیت سمفا، تنها به‌منظور شفافیت آمار سیستم بلیت‌فروشی راه‌اندازی شده بود و اینکه سازمان سینمایی امسال تصمیم گرفت، بلیت‌فروشی از طریق این سامانه صورت بپذیرد، نوعی خطای محاسباتی محسوب میشود؛ چراکه این سامانه طی سه‌ماه فعالیت جدی خود، هیچ‌گاه بلیت‌فروشی را تجربه نکرده بود و بدون هیچ‌تجربه‌ای در این زمینه وارد گود بلیت‌فروشی مردمی رویدادی مانند جشنواره فیلم فجر شده بود.
اشتباه دوم آن بود که تمامیت‌خواهی به همین‌جا ختم نشد و وظیفه غیرمرتبط دیگری به این سامانه محول شد که طی دورههای گذشته توسط خانه سینما صورت می‌پذیرفت و حالا قرار بود این سامانه بی‌تجربه، در نخستین محک جدی خود، علاوه‌بر فروش بلیت‌های جشنواره، سیستم آرای مردمی را در اختیار بگیرد.
اشتباه سوم، عدم‌ارسال پیامک‌های نظرسنجی برای مخاطبان بود. اشتباهی که طی روزهای ابتدایی نمایش فیلم‌ها به حداکثر خود رسید و قشقرق‌های زیادی را به‌پا کرد. این اتفاق سبب شد نخستین رونمایی از آرای مردمی در روز پنجم جشنواره باشد. جایی که در روز پنجم جشنواره، از آرای مردمی چهار روز ابتدایی این رویداد رونمایی به‌عمل آمد و فیلم «شیشلیک» به‌عنوان پرتماشاگرترین فیلم جشنواره که ۱۳ هزار و ۶۴۷ بلیت فروخت و با ۴۱۴ رای مردمی، در صدر فهرست قرار گرفت. همین آمار خود به‌خوبی نشان می‌دهد که سیستم عدم‌ارسال پیامک تا چه اندازه به فرآیند رای‌گیری ضربه زده است، به‌طوری‌که از ۱۳ هزار و ۶۴۷ بلیت، تنها ۴۱۴ نفر در نظرخواهی شرکت کرده بودند.
اشتباه چهارم این بود که وقتی فردی با یک شماره تلفن همراه، می‌تواند چهار بلیت تهیه کند، بنابراین می‌توانست بدون اینکه فیلم را تماشا کند، به آن فیلم رای دهد. البته دبیرخانه جشنواره طی اظهارنظر عجیبی عنوان کرد تنها آرایی صحیح محسوب می‌شوند که کد بلیت آنها در کانتر نصب‌‌شده در سینماهای مردمی زده شده باشد؛ اتفاقی که با توجه به استیصال سامانه در کارهای کوچک‌تری مانند ارسال پیامک یا بلیت‌فروشی، کمی دور از باور به‌نظر می‌رسد.
اشتباه پنجم این بود که سازمان سینمایی از ابتدا باید رای‌گیری مردمی را در دست می‌گرفت. چنانکه در روز پایانی، این سازمان با رصد و پالایش بلیت‌ها، نسبت به آماری که سمفا ارائه داده بود، تحقیق کرد و به‌زعم خود، برخی رای‌ها را سوزاند تا به آماری برسد که «آمار صحیح» خوانده شد، یعنی حتی خود سازمان سینمایی آمار سمفا را قبول نکرد و در آماری که این سامانه طی ۱۰ روز ارائه داده بود، تشکیک وارد کرد و خود، آرای صحیح را از دل آماری که سمفا ارائه داده بود، بیرون کشید.
آمارهای واقعی جشنواره امسال چقدر بود؟
فارغ از تحولاتی که طی ۴۸ ساعت آخر و علی‌الخصوص ۴۰ دقیقه پایانی ثبت آرای مردمی جشنواره به‌وجود آمد و دبیرخانه پذیرفت که این تحولات در نتیجه اختلال‌ها در سمفا به‌وجود آمده، اشاره به برخی ریزآمارها قابل‌توجه است. گفتنی است این آمارها از سازمان سینمایی اخذ شده و معتبرترین آماری است که در این زمینه وجود دارد. سامانه سمفا، در طول برگزاری جشنواره و حتی بعد از اتمام آن، هیچ‌یک از آمارهایی از این دست را منتشر نکرده است.
تعداد سانس‌های عادی نمایش فیلم در تهران، ۲۰۷۰ سانس بود و تعداد سانس‌های فوق‌العاده پایتخت هم ۱۱۸ بود که مجموع سانس‌های شهر تهران را به ۲۱۸۸ سانس رساند.
در شهرستان‌ها نیز تعداد سانس‌های عادی و فوق‌العاده به ۱۳۸۸ سانس رسید که مجموع سانس‌های تهران و شهرستان‌ها در این دوره از جشنواره به ۳۵۷۶ سانس رسید که با توجه به محدودیت‌های کرونایی امسال، عددی خارق‌العاده محسوب میشود.
در بخش خرید بلیت ۸۶۶۹۰ بلیت برای سانس‌های عادی تهران و ۵۳۴۴ بلیت نیز برای سانس‌های فوق‌العاده خریداری شده که مجموع بلیت‌های خریداری‌شده پایتخت را به ۹۲۰۳۴ بلیت می رساند.
سایر استان‌ها ۴۵۸۱۵ بلیت خریداری کردند که مجموع بلیت‌های خریداری‌شده جشنواره امسال را به ۱۳۷۸۴۹ بلیت می‌رساند. در بخش تعداد مخاطب، ۶۶۹۴۶ نفر در سانس‌های فوق‌العاده تهران به تماشای فیلم‌ها نشستند. تعداد ۴۴۴۲ نفر هم در سانس‌های فوق‌العاده فیلم دیدند که مجموع مخاطبان تهرانی را به ۷۱۳۸۸ نفر رساند.
در سایر استان‌ها ۴۳۶۱۹ نفر به تماشای فیلم‌ها نشستند که سبب شد در کشور ۱۱۵۰۰۷ نفر به تماشای فیلم‌های این دوره از جشنواره بنشینند.
در زمینه مبلغ فروش نیز دومیلیارد و ۷۱۴ میلیون تومان از مخاطبان تهرانی به دست آمد. شهرستانی‌ها هم حدود یک میلیارد و ۹۹میلیون تومان به سبد جشنواره ریختند تا مجموع فروش فیلم‌های جشنواره در تهران و شهرستان‌ها چیزی حدود سه میلیارد و ۸۱۲ میلیون تومان باشد. در‌مورد آرای مردمی، برخلاف آمارهایی که در بالا به آن اشاره شد، اختلاف آمار سازمان سینمایی با آماری که سمفا ارائه داد، فاحش است. به‌عنوان مثال، آمار سمفا برای فیلم «ابلق» ۵۰۳۶ رای بود که این تعداد رای در آمار سازمان سینمایی ۳۴۷۶ رای بود.
برای فیلم «بیهمهچیز»، آمار سمفا حاکی از ۴۵۸۹ رای بود که این آمار توسط سازمان سینمایی به ۳۰۶۸ رای تقلیل پیدا کرد. آمار سمفایی «شیشلیک» ۳۴۶۶ رای بود که این تعداد در آمار سازمان سینمایی به ۳۱۰۰ رای رسید.
جالب آنکه اختلاف آمار سمفا با سازمان سینمایی تنها در‌مورد این سه فیلم بالای جدول حکم می‌کند و آمار مردمی ۱۳ فیلم دیگر، همان آماری است که سمفا ارائه داده و حتی یک رای اختلاف هم وجود ندارد.
این درحالی است که طی ۴۰ دقیقه پایانی مهلت رای‌گیری جشنواره فیلم فجر، ۶۶۰ رای به سبد «ابلق» و ۴۵۰ رای به سبد «بیهمهچیز» ریخته شد. روابط عمومی جشنواره علت این اتفاق را «اختلال» عنوان کرد. حال سازمان سینمایی در ادامه مسیر شفاف‌‌سازی که مدعی آن است، اعلام کند در ۴۰ دقیقه پایانی روز ۲۱ بهمن چه اتفاقی افتاد که این «اختلال» رقم خورد و این «اختلال» چرا تنها در مورد دو فیلم خاص رخ داد؟
اگر بتوانیم توجیه «حمله سایبری» را در روز نخست بلیت‌فروشی به بالا نبودن پهنای باند سمفا در نتیجه استقبال بالای مخاطبان مرتبط بدانیم، اختلال ۴۰ دقیقه پایانی روز ۲۱ بهمن را باید ناشی از کدام اتفاق بدانیم و چرا این اختلالات فقط به افزایش آرای دو فیلم خاص منجر شد؟؟؟
بررسی این وضعیت مشکوک ما را به این هدف می‌رساند که سمفا، با دست‌هایی در پشت‌پرده، گرچه با هدف انحصارزدایی آمده اما خود موجبات شک و شبهه در رسوخ یک انحصارگرایی ویژه را رقم زده است؟؟؟
