چرا در ماه مهمانی خدا، تلویزیون ایران مملؤ شده از غم و گریه؟

سینماروزان/معصومه طاهری: چند روز پيش يكي از خانم‌هايي كه چند سالي است به اسلام مشرف شده معترضانه در اينستاگرامش نوشت: براي من سؤال شده مگر ماه رمضان ماه مهماني خدا و شادماني مسلمانان نيست پس چرا درحالي كه بايد در ماه دعا و ارتباط نزديك با خدا سرور و خوشحالي كرد، بيشتر برنامه‌هاي تلويزيون در ايران با غم و گريه همراه است؟! زير پست او تازه مسلمان ديگري كه او هم اخيراً مسلمان شده و در لندن سكونت دارد با تأييد حرف وي نوشته بود بله دقيقاً همين طور است اينجا در لندن ماه رمضان كه مي‌رسد اهل سنت در مساجدشان جشن و سرور به پا مي‌كنند و حس شادي در ماه رمضان به خوبي حس مي‌شود. مردم خوشحال هستند به خصوص بچه‌ها بيشتر ذوق و هيجان دارند و از مدت‌ها قبل روز شماري مي‌كنند تا زودتر ماه شادماني آنها شروع شود چون برايشان خاطره انگيز است…

در پاسخ به اين دوستان بايد گفت آيا واقعاً ماه رمضان با غم و اندوه شناخته مي‌شود؟!‌ دوستي براي آنها نوشته بود: «اين بحث كه شما مطرح مي‌كنيد درباره ماه رمضان و فضاي غمگين آن فقط به بحث ضربت و شهادت امام علي (ع) برمي‌گردد كه واقعه بسيار تلخي است، البته مصادف با شب‌هاي قدر نيز است براي همين چون دو مناسك مذهبي بسيار مهم همزمان رخ مي‌دهد اين ديد پررنگ‌تر مي‌شود كه ماه رمضان ماه غمگيني است اما حقيقت امر آن است كه در ايران هم ماه رمضان با جشن و سرور برگزار مي‌شود و مهم‌ترين نشانه آن برنامه‌هاي تلويزيوني است كه تا همين چند سال قبل گل سريال‌هاي طنز صداوسيماي ايران در ماه رمضان پخش مي‌شد.»

وقتي خوب نگاه مي‌كنيم مي‌بينيم حق با آنهاست تا همين چند سال پيش سريال‌هاي ماه رمضاني عموماً مجموعه‌هاي شاد و طنز بودند و اصلاً رضا عطاران بازيگر مشهور طنز سينماي ايران با همين سريال‌هاي ماه رمضاني‌اش به عنوان بازيگر اثرگذار طنز شناخته شد، البته امسال هم  برنامه‌هاي تركيبي‌اي مانند «دورهمي» و «خندوانه» درماه رمضان سعي دارند فضاي اين ماه را در قاب رسانه ملي شاد كنند اما حقيقت آن است كه اين برنامه‌ها با تمام توانايي‌هايي كه دارند جاي سريال‌هاي طنز ماه رمضاني را نمي‌گيرند.

اصلاً يك نوستالژي ايجاد شده بود كه سرسفره افطار، خانواده‌ها با ديدن يك مجموعه كميك روزه خود را باز مي‌كردند كه اين موضوع براي روزه‌داران اولي يا كوچكترها فضاي شاد و خاطره انگيز ايجاد مي‌كرد اما حداقل براي امسال هم كه شده تلويزيون را خالي از اين برنامه‌ها مي‌بينيم و فضاي عمومي سريال‌ها غمگينانه و سرد است.

شايد بتوان گفت اولين سريالي كه توانست اين فضا را بشكند و ماه رمضان را با سريال‌هاي طنز ديني همراه كند سريال «گمگشته» به كارگرداني رامبد جوان بود كه در اوايل دهه ۸۰ هنگام افطار روي آنتن رفت و جاي سريال‌هاي عربي هنگام افطار را گرفت.

سال گذشته هم سريال «پايتخت» در ماه رمضان پخش شد اما امسال ديگر هيچ اثري از مجموعه‌هاي طنز مرتبط با ماه رمضان نيست، در حالي كه سريال‌هاي طنزماه رمضاني تقريباً سال به سال درحال پيشرفت بودند به شكلي كه مسئله توبه و اهميت روزه گرفتن بازيگران در فضاي مجموعه‌ها به راحتي قابل لمس بود.

فضا‌سازي در برخي از اين سريال‌ها به گونه‌اي پيش مي‌رفت كه در ايام شهادت امام علي و شب‌هاي قدر، طنز آنها به فضاي معنوي تبديل مي‌شد و سريال روند خود را با مناسبت‌هاي ماه رمضاني داشت.

امسال اما اين خلأ به شدت ديده مي‌شود؛ علاوه بر سريال‌ها برنامه «ماه عسل» هنگام افطار هم به احساسات مخاطبان چنگ مي‌زند و فضاي كليشه‌اي و غمگيني را به خود گرفته است كه در جاي خود نياز به نقد و واكاوي دارد.

قبل از اين به سريال‌ها و برنامه‌هاي ماه رمضان انتقادهاي زيادي هم وارد شده بود كه مثلاً تعدد اين برنامه‌ها مانع از شركت در مراسم عبادي مي‌شود و اين نيز مسئله درستي است اما حداقل جاي يك مجموعه طنز با همه فاكتورهايي كه گفتيم در ماه جشن مسلمانان خالي است تا هم فضا را براي روزه‌داران در طول يك روز بلند و گرم روزه‌داري مفرح كند و هم در قالب طنز جنبه آموزشي داشته باشد.

همچنين براي نوجواناني كه تازه روزه گرفتن را شروع كرده‌اند اين ماه برايشان خاطره انگيز شود به خصوص اينكه اين موقع سال با روزهايي بلند و گرم روبه‌روهستيم كه روزه داري را سخت مي‌كند و اين براي نوجوانان و جوانان كه فصل امتحاناتشان هم است روزهاي سختي به حساب مي‌آيد.