«یک پایان تلخ برای وی‌او‌دی‌ها؟!»/آری یا خیر؟؟
سینماروزان/روح‌الله نشیبا: متخصصان و تحلیل‌گران حاضر در نشست «یک پایان تلخ برای وی‌او‌دی‌ها؟!» تاکید کردند، برخلاف مشکلات پیش روی وی‌او‌دی‌ها، این عرصه، مسیر رو به پایان را طی نمی‌کند و حیات آن ادامه خواهد داشت.
پنل «یک پایان تلخ برای وی‌او‌دی‌ها؟!» روز چهارشنبه هفتم تیرماه در جریان برپایی بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی الکامپ با حضور محمدمهدی عسگرپو دبیر انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیوی برخط، محمدجعفر نعناکار عضو هیئت مدیره انجمن و شرکت آیو، امیرحسین حیدری مدیرعامل شرکت رایموند مدیا (تماشاخونه) و احسان رحیم‌زاده پژوهشگر رسانه و گرداننده نشست، برگزار شد.
در ابتدای این نشست رحیم‌زاده با ارائه توضیحاتی از وضعیت فعلی پلتفرم‌ها از عسگرپور خواست تا چشم‌انداز پیش روی وی‌او‌دی‌ها را ترسیم کند. دبیر انجمن سخنان خود را چنین آغاز کرد: موضوع مورد بحث درباره وی‌او‌دی‌ها در روزهای اخیر بحث قانو‌ن‌گذاری در این زمینه است که باید گفت اظهارنظر در مورد تمامی جوانب آن به این دلیل که با پدیده‌ای نوظهور مواجه هستیم، کمی زود است. باید یادآوری کنم که پیش از این وقتی با پدیده‌های نوظهور روبهرو بودیم، غیر از منع و محدود کردن قانونی وجود نداشت؛ همانطور که در مورد ویدیو و بعدتر در مورد ماهواره دیدیم. البته الان وضعیت متفاوت است و ما با پدیده‌ای مواجه هستیم که قابلیت تعامل دارد و حالا باز هم واکنش حاکمیت در وهله اول محدوديت زاست.
او با اشاره به دو واژه پرکاربرد در جریان مدیریت پدیده‌هایی چون وی‌او‌دی‌ها، گفت: کسانی که مدیریت می‌کنند، نمی‌گویند که با تصمیم‌مان جریانی را محدود می‌کنیم، آن‌ها می‌گویند در حال صیانت و مراقبت هستیم؛ در نتیجه اداره‌کل‌ها و مراکز زیادی تشکیل می‌شود که همه در آن مشغول مراقبت و صیانت از پدیده‌هایی هستند تا محتوای نامناسب به دست مخاطب نرسد. اما واقعیت نکته‌ای دیگر است، اینکه آیا با تمام این مراقبت‌ها وقتی به واسطه پیشرفت تکنولوژی با عرصه‌های جدید مواجه می‌شویم، آیا می‌توان کنترل را ادامه داد؟ در یک کلام می‌توان گفت مجموعه حاکمیت ما این آمادگی را نشان نداده که قابلیت این مراقبت در نهاد دولت وجود دارد.
عسگرپور سخنان خود را با اشاره به بحث «صوت و تصویر فراگیر» ادامه داد و گفت: یک واژه مجعول خلق شده با عنوان «صوت و تصویر فراگیر» که وقتی جست‌و‌جو می‌کنیم می‌بینیم با پدیده‌ای روبهرو هستیم که معنی آن شناخته شده نیست؛ اسامی از طرف کسانی خلق شده که به دنبال یافتن اسامی پرطمطراقی بودند که تعریف مشخصی از آن وجود ندارد. در مورد این واژه طی سال‌های اخیر بحث‌های زیادی شده است و به نظر می‌آید نزدیک‌ترین معنی به آنچه منظور پشت این واژه بوده، پخش زنده است، زیرا براساس قانون اساسی پخش زنده زیر نظر صداوسیماست، اما از آنجا که حکومت تمایل زیادی برای نادیده گرفتن بخش خصوصی به نفع دولت دارد، به گونه‌های دیگر این واژه تعبیر می‌شود.
او همچنین از قوانین بهبود محیط کسب و کار یاد کرد و یادآور شد از زمانی که این قوانین به تصویب رسیده‌اند، در حوزه فرهنگ و هنر حتی یک مورد مشاهده نشده که بخش دولتی برای تصمیمات خود و تنظیم قوانین از صنف و نظرات صنف بهره بگیرد.
حیدری مدیرعامل رایموند مدیا که در جریان شکل‌گیری رصتا و شوراهای آن حضور داشته است، سخنان خود را چنین آغاز کرد: در ابتدای صحبت باید تاکید کنم که هدف همه ما مشترک است و آن ارتقای اکوسیستمی است که فعالیت‌های ما درون آن قرار دارند. ما به این نتیجه رسیدیم که جدل با حاکمیت راه به جایی نمی‌برد. زمانی حاکمیت تصمیم می‌گیرد، تنظیم‌گری وی‌او‌دی‌ها را به ارشاد بسپارد و زمانی به جایی دیگر واگذار کند، در این میان من به عنوان مدیر یک پلتفرم همواره می‌خواهم برگه‌ی مجوزی که می‌گیرم ارزش داشته باشد، نهاد متولی تسهیل‌گر باشد و کار من را به بهترین شکل جلو ببرد. ما باید دور یک میز بنشیم و صحبت کنیم و در نتیجه آن حاکمیت را مجاب کنیم.
نعناکار عضو هیئت مدیره انجمن با تاکید بر اینکه نمی‌توان در حوزه فرهنگ تنظیم‌گری را با نگاه سلبی پیش برد گفت: حوزه فرهنگ دارای ویژگی‌هایی است که تنظیم‌گری در آن باید ایجابی باشد. واقعیت این است که در حوزه‌هایی از این دست ما با فقر درک حقوقی مواجه هستیم، اما یک واقعیت را نباید نادیده گرفت که وقتی در زمینه فرهنگ کسب و کاری به مشکل می‌خورد بالاخره راه خود را پیدا می‌کند. نکته دوم این است که ابهام در مفاهیم داریم. همان موضوع صوت و تصویر فراگیر است. ما جایی به نام شورای عالی فضای مجازی داریم که بازوی اجرایی آن مرکز ملی فضای مجازی است؛ براساس قانون تایید شده در پارلمان که شورای نگهبان نیز به آن مهر تصویب زده است، نظارت و … بر IPTVها برعهده آن مرکز است. وقتی چنین چیزی وجود دارد، اینکه صداوسیما با یک بیانیه و یا مصوبه از هر مرکزی بخواهد خود را مسئول نشان دهد، من را قانع نمی‌کند.
او ادامه داد: ساترا با اینکه پنج سال است راه افتاده هنوز در دادگاه‌ها پذیرفته نمی‌شود و حساب بانکی نمی‌تواند داشته باشد. به همین دلیل است که وقتی چنین نهادی مصوبه می‌دهد و یا هر کار دیگری انجام می‌دهد، من در بخش خصوصی چندان جدی نمی‌گیرم. به همین دلیل است که تاکید می‌کنیم پایان تلخ پیش روی وی‌او‌دی‌ها نیست و باید روحیه جنگنده را حفظ کرد.
پنل با صحبت‌های عسگرپور در مورد انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیوی برخط و همچنین قوانینی که در حوزه سینما و پلتفرم‌ها وجود دارد ادامه یافت. او گفت: یک تعداد از پلتفرم‌ها عضو انجمن هستند و تعدادی هم نه، اما نکته اینجاست که وقتی ما در قالب انجمن فعالیت می‌کنیم تمام زیست بوم را در نظر می‌گیرم. ما در تمام ماجراها باید به منافع تمام پلتفرم‌ها توجه کنیم. فرقی نمی‌کند که اندازه این پلتفرم چقدر است. نکته دیگر در مورد قوانین مربوط به حوزه فرهنگ و به طور مشخص بحث پروانه ساخت و نمایش است که عملا هیچ کدام از این دو، بعد از 30 سالی که از اجرایی شدن آن‌ها می‌گذرد به شکل قانون درنیامده‌اند. نهاد قانون‌گذار در این سال‌ها وارد جریانی نشده که این‌ها را بازنگری کند و به شکل قانون درآورد. مجموعه قوانین باید طوری باشد که بخش خصوصی تعطیل نشود و این کار هنر حاکمیت است.
او با اشاره به اینکه انجمن با تنظیم «پیش‌نویس قانون انتظام‌بخشی نمایش ویدیویی برخط» سعی در تهیه چارچوب قانون وی‌او‌دی‌ها داشته است، گفت: ما این پیش‌نویس را تهیه کردیم و بسیار مشتاق بودیم با شورای عالی انقلاب فرهنگی و نهادهای مرتبط جلسه‌ای بگذاریم و انتقادات و یا نظرات آنان را بشنویم؛ اما خواسته ما عملی نشد. پیش‌نویس به دست تعدادی از نمایندگان مجلس رسید و برخی هم آن را پسندیدند، اما نتیجه آن شد که ما با این پرسش روبهرو شدیم؛ یک عرص جدید باید تنظیم‌گری شود آیا باید سراغ نهادهای خودمان برویم که امتحان پس داده‌اند یا نهادهای جدید این مسئولیت را برعهده بگیرند؟ دوم اینکه نهاد جدید باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ معمولا نهادهایی که عهده‌دار چنین مسئولیت‌هایی می‌شوند ابتدا ساده می‌گیرند و نگاهشان گاه تعامل است، اما کافی‌است تماسی از یک نهاد برقرار شود تا همه چیز تغییر کند. همه این‌ها ما را به عنوان تولیدکننده به این پرسش می‌رساند که براساس چه قانونی باید کار کنیم؟ وقتی این پرسش مطرح می‌شود که در عین حال اعتماد به بخش خصوصی و قانون وجود ندارد.
عسگرپور گفت: تا حلقه مفقوده درست نشود و دایره سوء‌تفاهم‌ها حل نشود فرض کنیم که من دارنده یک پلتفرم هستم، به دنبال راه دررو می‌روم، چون نهاد حاکمیت این کار را با ما کرده است. واقعیت این است که ما هرجا سکوت کردیم موضوعات مربوط به ما را به نهادهای غیرمرتبط داده‌اند. در همین مورد اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اگر ما در مقام انجمن نامه تشکر بنویسیم اقداممان از نگاه آنان کاری فرهنگی می‌شود اگر نامه ما انتقادی باشد، کار سیاسی کرده‌ایم.
نعناکار هم از «پیش‌نویس قانون انتظام‌بخشی نمایش ویدیویی برخط» یاد کرد و گفت: بخش خصوصی سنگر را خالی نخواهد کرد. ما آماده نظراتی هستیم که درباره پیش‌نویس ارائه می‌شود. واقعیت این است که اگر جایی که لازم است تعامل صورت بگیرد این اتفاق نیفتد، تهاجم ایجاد می‌شود. ما خواهان شفافیت در قوانین هستیم که بدانیم حدود و ثغور و ظهور و بروز چطور است و براساس آن خودمان می‌توانیم تنظیم‌گری را به خوبی انجام دهیم. بخش خصوصی خواهان دعوا نیست چون در اینجا بحث سرمایه و سرمایه‌گذار است که این‌ها قوانین شفاف را طلب می‌کند.
حیدری در سخنان پایانی خود تاکید کرد که به هیچ عنوان وی‌او‌دی‌ها به پایان تلخ نرسیده‌اند و یادآور شد صنف وی‌او‌دی و فعالان این عرصه به دنبال آن هستند که با ایجاد امنیت شغلی محتوایی خوب برای مخاطبان عرضه کنند.
عسگرپور نیز در پایان نشست گفت: ما باید تریبون فرهنگی خود را گسترش دهیم. فرهنگ ما بازار بین‌المللی داشت که امروز اغلب آن را از دست داده‌ایم و فیلمسازان ایرانی که خارج از کشور متولد شده‌اند جای سینماگران ایرانی را گرفته‌اند. این واقعیتی است که با آن مواجه هستیم. و در مورد عنوان پنل باید بگویم که اگر آن علامت سئوال پایانی نبود، حتما اشتباه می‌شد.