فصل هرس سيما⇐تلويزيوني بهتر با ادغام شبكه‌ها و حذف برنامه‌هاي كپي و موازي
سینماژورنال/محمدصادق عابدینی: حذف شبكه‌هاي كم مخاطب در تلويزيون با ادغام در ديگر شبكه‌ها بعد از اعلام معاون سيما جدي‌تر از قبل به نظر مي‌‌رسد. اين حذف ميتواند شامل برنامه‌هايي كه در چند سال اخير به صورت موازي و كپي شده در شبكه‌هاي مختلف روي آنتن رفته نيز اعمال شود تا هزينه‌هاي شبكه‌ها كاهش پيدا كند و با داشتن برنامه‌هاي اصلي، بر جذابيت تلويزيون افزوده شود.
ادغام شبكه‌هاي تلويزيوني در سال آينده به عنوان گزينه روي ميز مديران ارشد صداوسيما مطرح است، پروسه‌اي كه در آن هزينه‌هاي بالاي HD شدن شبكه‌هاي تلويزيوني را كاهش مي‌‌دهد و در مجموع به نفع وضع ملي سازمان است. در اين بين بايد يك فكر جدي نيز براي برنامه‌هاي موازي‌كاري و كپي شده نيز شود.
انواع كپي‌كاري‌ها در تلويزيون
در علم مديريت بحثي به نام «بنچ ماركينگ» وجود دارد. در تعريف علمي بنچ ماركينگ توضيحات زيادي مي‌‌توان داد، اما راحت‌ترين تعريف آن اين است كه نگاه كنيد ديگران چطور موفق شده‌اند و شما هم همان كار را انجام دهيد.
اين تعريف ساده را در برنامه‌سازي تلويزيوني براي صداوسيما مي‌‌توان به خوبي مشاهده كرد، اما برنامه‌سازان ايراني كمي كار را راحت‌تر كرده‌اند؛ يعني در فرايند بنچ ماركينگ«خلاقيت» را حذف و جاي آن را به «كپي» دادند؛ كپي‌كاري از شبكه‌هاي ماهواره‌اي به خصوص برنامه‌هاي شبكه‌هاي فارسي زبان در مرحله اول و در مرحله دوم كپي كردن از روي دست ديگر شبكه‌هاي تحت پوشش صداوسيما كه همان همكاران درون سازماني نيز به شمار مي‌‌روند.
هر روز با يك گردش ساده در ميان بيش از 20 شبكه‌اي كه از طريق ست آپ باكس در اختيار بينندگان صداوسيما قرار مي‌‌گيرد، مي‌‌توان به مجموعه‌اي از برنامه‌هاي اصلي، كپي شده و موازي رسيد. برنامه‌هاي موازي بيشتر در موضوع برنامه كپي هستند و شايد در نوع اجرا تفاوت‌هايي با برنامه اصلي داشته باشند.
برنامه‌هاي خانوادگي و معارفي در صدر
از صبح تا غروب برنامه‌هاي خانواده محور كه مخاطب اصلي‌شان زنان خانه‌دار و كارمند است در شبكه‌هاي مختلف جولان مي‌‌دهند.
شبكه يك سيما «خانواده يك»، شبكه 2 «زنده باد زندگي»، «گلبرگ» شبكه 3 و شبكه 5 «به خانه بر مي‌‌گرديم» شباهت‌هاي زيادي به هم دارند. اگر صرفاً آيتم آشپزي اين برنامه‌ها را در نظر بگيريم مي‌‌توانيم برنامه‌هاي «دستپخت» شبكه يك و «دست پخت خودماني» شبكه2، «بهونه» 3 سيما را به «آشپزخانه شماره 3» كه از شبكه بازار پخش مي‌‌شود نيز به اين ليست افزود.
از سوي ديگر تقريباً همه شبكه‌هاي سيما در ساعات نزديك به اذان ظهر برنامه‌هاي معارفي را روي آنتن مي‌‌برند. شبكه يك «قاف تا قبله»، «از آن مي‌‌گويند» شبكه 2 و «سمت خدا» شبكه 3، «تا نيايش» شبكه 5به علاوه برنامه‌هاي معارفي شبكه قرآن سيما كه رويكرد مشابه و يكساني دارند.
درباره برنامه‌هاي ورزشي نيز بايد گفت موفقيت برنامه شبكه 3 سيما باعث شده تا ديگر شبكه‌ها هم بخواهند برنامه‌هايشان «90» باشد!
سينمايي‌هاي موازي
همان طور كه برنامه «90» از سوي شبكه‌هاي ديگر كپي شده، برنامه «هفت» نيز در يك موازي كاري آشكار از سوي شبكه 4 با عنوان «سينماي ايران» كپي شد.
با اين تفاوت كه شبكه 4 به دليل نداشتن مخاطب نتوانسته در رقابت سينمايي با برنامه شبكه 3 حرفي براي گفتن داشته باشد.
جالب اينجا است كه رئيس سازمان صداوسيما در احكام مديران سيما براي هر شبكه رويكرد تخصصي در نظر و هر شبكه مسئوليت مشخصي را بر عهده گرفته است. اين تقسيم مسئوليت‌ها قاعدتاً بايد باعث شود تا هيچ شبكه‌اي برنامه مشابه يا موازي با ديگر شبكه‌ها نداشته باشد، ولي در عمل اين اتفاق رخ نداده است.
پول را به مرغوب‌ها بدهيد
همان طور كه تلويزيون براي هر ثانيه آگهي هزينه دريافت مي‌‌كند، پخش هر ثانيه برنامه نيز براي سازمان صداوسيما هزينه‌بر است. فرقي هم نمي‌كند برنامه توليدي باشد كه همه هزينه‌اش را سازمان تقبل كرده باشد يا اينكه به صورت مشاركتي ساخته شده باشد. هزينه‌هاي ثابتي مانند نيروي انساني نيز كه جاي خود را دارد.
حال چرا بايد در شرايطي كه حتي حقوق كارمندان سازمان با تعويق پرداخت مي‌‌شود، پول صداوسيما براي برنامه‌هاي بي‌كيفيت و بدون بيننده به هدر رود؟
چابك‌سازي سازماني كه توسط دكتر سرافراز عنوان شده نه‌تنها در موضوع نيروي انساني بلكه در توليد برنامه نيز بايد اجرا شود. سازمان با حذف برنامه‌سازاني كه عملكرد مناسبي در توليد برنامه نداشته‌اند، حداقل ميتواند فضا را براي حضور نيرو‌هاي كيفي و ديده شدن برنامه‌سازان با استعداد فراهم كند.
HD شدن شبكه‌ها؛ نويد يك سال خوب
اراده سازمان صداوسيما در تبديل كيفيت پخش تصاوير از SD به HD و راه‌اندازي اولين شبكه استاني HD براي استان تهران، HD شدن شبكه‌هاي آي‌فيلم، پرس تي وي و الكوثر در ماه‌هاي گذشته اكنون قرار است با پخش HD شبكه 3سيما و آغاز پخش شبكه مستند با كيفيت HD در هفته آخر سال جاري نويد تحولات خوب در تلويزيون باشد.
در شرايطي كه هزينه‌هاي فني اين تغييرات بالا است، صداوسيما خود را ملزم به بهتر شدن كرده است. ادغام شبكه‌هاي كم بيننده در ديگر شبكه‌ها براي كاهش هزينه‌هاي اين فرايند است.
گفته مي‌‌شود در سال آتي يك شبكه تلويزيوني در شبكه مستند ادغام خواهد شد. شايعه ادغام شبكه 4 سيما اگرچه تنها در حد شايعه است، اما ميتواند گزينه مناسبي به شمار آيد. آنچه مسلم است در سال پيش رو تلويزيون باز هم به كاهش هزينه‌ها ادامه خواهد داد و چه بهتر كه ادغام‌ها نه تنها در سطح شبكه‌ها، بلكه در سطح برنامه‌ها هم اجرا شود.