سینماروزان/کیوان بهارلویی: نشست خبری پنجمین جایزه پژوهش سال سینمای ایران با حضور دکتر قادر آشنا معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دکتر امیررضا مافی دبیر پنجمین جایزه پژوهش سال سینمای ایران، و دکتر مینو خانی از اعضای شورای علمی و هیئت داوری این دوره از جایزه، و با حضور اصحاب رسانه صبح دوشنبه ۱۴ آذرماه در سالن جلسات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.
در ابتدای این نشست معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی با تبریک روز دانشجو، گفت: سازمان سینمایی به عنوان متولی سینمای کشور وظیفه خود می‌داند از پژوهشگران در این عرصه و آثار برتر تجلیل کند و آن‌ها را ببیند، در حقیقت از آن‌ها بهره ببرد و ارج بنهد. ما امسال در سازمان سینمایی برای بهره بردن از امر پژوهش و توجه به این موضوع ابتدا فراخوانی دادیم و از همه استادان صاحب‌نام و پژوهشکده‌هایی که در این عرصه فعالیت دارند، درخواست و مکاتبه کردیم تا اولویت‌های پژوهشی های خود را به ما بگویند.
آشنا افزود: پس از این درخواست، با بیش از ۲۰۰ اولویت خبرگان این عرصه به ما اعلام آمادگی کردند. با جمع‌بندی ۳۶ طرح و سرفصل نهایی بررسی شد که فعلاً تاکنون به ۸ طرح مصوب رسیدیم. عموم این طرح‌ها به فروش فیلم‌های سینمایی ایران در خارج از کشور، اکران فیلم‌های خارجی در داخل کشور، نسبت سینمای ایران به حوزه اقتصاد، توجه فیلم‌های ایرانی به هویت ملی و دینی و مانند اینها باز می‌گردد. تاکنون ۱۰ جلسه شورای پژوهشی در سازمان سینمایی تشکیل دادیم و به جمع‌بندی‌های خوبی رسیدیم.
معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی سازمان سینمایی کشور همچنین بیان کرد: تلاش داریم تمام پژوهش‌هایی که در این چند سال اخیر در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام گرفته است، در سایت معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی بارگذاری کنیم تا همه هنرمندان و اهل علم بتوانند از آن بهره ببرند و برای پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌ها از آن استفاده کنند. ناگفته نماند ما به دنبال پژوهش‌های کاربردی هستیم تا نظری، تا همه سینمای ایران و سینماگران بتوانند از آن بهره ببرند.در ادامه این مراسم رونمایی از پوستر پنجمین جایزه پژوهش سال سینمای ایران نیز توسط دکتر قادر آشنا، معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی سازمان سینمایی کشور، دکتر امیررضا مافی، دبیر و دکتر مینو خانی، از اعضای شورای علمی و هیئت داوری این دوره از جایزه انجام شد.
دبیر پنجمین جایزه پژوهش سال سینمای ایران ضمن تشکر از اصحاب رسانه و مسئولان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، درباره این دوره از جایزه توضیح داد: جایزه پژوهش به همت مدیریت اسبق سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأسیس و تاکنون چهار دوره آن برگزار شده است. استادان بزرگواری دبیری دوره‌های گذشته را برعهده داشتند و من از همه دوستان که این سنگ‌بنای درخشان را در عرصه پژوهش‌های سینمایی که جای آن خالی بود، رقم زدند، تشکر می‌کنم. وی ادامه داد: به نظر می‌رسید انفکاک سینما و حوزه پژوهش باید جایی پل می‌خورد که به همت دکتر حیدریان و اربابی اتفاق افتاد. آقایان بنی اردلان، ضابطی‌جهرمی، بختیاری و خانم دکتر راودراد دبیران دوره‌های گذشته این جایزه بودند که من از همه آن‌ها سپاسگزارم و برای دبیران ادوار بعدی هم آرزوی توفیق می‌کنم.
مافی با بیان اینکه جایزه پژوهش سال سینمای ایران قرار است به پژوهش‌های جاری در سینمای ایران بپردازد، مطرح کرد: این جایزه رویکردهای کلان و اهداف مصوبی در اساسنامه خود دارد که امسال به آن‌ها رویکرد مورد تأکید سازمان سنیمایی بود نیز اضافه شد، یعنی توجه به بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و منشور دولت مردمی. از این رو سعی کردیم به انعکاس این خواسته در محورهایی پیشنهادی به پژوهشگران در فراخوان توجه داشته باشیم.
وی با اشاره به جزییات برگزاری این جایزه در 7 بخش افزود: مجموعاً ۹۲ اثر به دبیرخانه پنجمین جایزه پژوهش سال از طریق وبگاه اختصاصی جایزه واصل شد که شامل ۳۶ مقاله علمی، ۲۷ پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، ۱۰ طرح پژوهشی، ۸ طرح‌نامه پژوهشی، ۵ رساله دکتری، ۳ پژوهش بصری و ۳ جستار علمی با دبیرخانه جایزه بود که به لحاظ تعداد، مقاله علمی در صدر بوده اما به لحاظ حجم پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد رتبه برتر را دارند.
دبیر جایزه با بیان اینکه مجموعاً در ۶ بخش مکتوب ۷۳۳۶ صفحه پژوهش داوری شده است، تصریح کرد: امسال اعضای شورای علمی و هیئت انتخاب در هر دو مرحله انتخاب و داوری یکسان بودند. در دوره گذشته جایزه داوری در اشکال مختلفی برگزار شده بود، چراکه جایزه پژوهش شکل جشنواره‌ای ندارد و میان آثار منتشرشده و در دست انتشار دست به انتخاب می‌زند. امسال با مشورت شورای سیاستگذاری شورای علمی و هیئت داوری هفت‌نفره تشکیل دادیم. ۳۸ اثر در مرحله انتخاب منتخب شدند و به مرحله داوری نهایی راه پیدا کردند که شامل ۵ اثر طرح پژوهشی، ۲ رساله دکتری، ۱۳ مقاله علمی، ۱ جستار علمی، ۱ پژوهش بصری، و ۱۲ پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد می‌شود. در مرحله داوری همه داوران به ۳۸ اثر منتخب از ۴ وجه محتوایی، شکلی، نگارشی و موضوعی با قدر وزن متفاوت رأی دادند و برگزیدگان نهایی هر بخش را مشخص کردند.
دبیر پنجمین جایزه پژوهش سال سینمای ایران همچنین با اعلام خبر اهدای جایزه ویژه دکتر امیرحسن ندایی در این دوره از جایزه تصریح کرد: مرحوم دکتر ندایی در ادوار گذشته این جایزه حضور پررنگی داشت و عمده اهالی این حوزه ایشان را می‌شناسند که جزو چهره‌های برجسته پژوهشی در دانشگاه تربیت مدرس و یک معلم تراز اول بودند.
وی ادامه داد: امسال یک جایزه ویژه دبیر داریم که به اسم ایشان و برای بزرگداشت و پاسداشت خدمات و زحمات دکتر ندایی به یکی از شرکت‌کنندگان تعلق می‌گیرد. دکتر ندایی معتقد بود سینما محصول آثار هنری متعددی است یعنی موسیقی، عکاسی و مانند اینها روی آن تاثیر دارد و پدیدار شدن همه هنرها در کنار هم می‌تواند به سینما منجر شود و جایزه به اثری که از وجوه مختلف به سینما پرداخته است، تعلق می‌گیرد.
مافی درباره اعضای شورای علمی و هیئت داوری پنجمین جایزه پژوهش سال سینمای ایران نیز گفت: دکتر مینو خانی عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد، دکتر محسن بهلولی فسخودی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، دکتر وحیدالله موسوی عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما، دکتر رامتین شهبازی معاون دانشکده هنر و مدیر گروه سینمای دانشگاه سوره، دکتر عبدالله بیچرانلو عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، مسعود سفلایی عضو هیئت علمی دانشگاه هنر و مدیرگروه سینمای دانشگاه و دکتر مجید سلیمانی ساسانی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، اعضای شورای علمی و هیئت داوری پنجمین جایزه پژوهش سال سینمای ایران را تشکیل می‌دهند.
دبیر جایزه پژوهش سال سینما با بیان اینکه پایان آذرماه اختتامیه جایزه پژوهش سال بعد از اختتامیه جشنواره سینماحقیقت برگزار و برگزیدگان معرفی می‌شوند، اظهار کرد: اختتامیه پنجمین جایزه پژوهش سینما روز سه‌شنبه ۲۹ آذرماه هم‌زمان با هفته پژوهش در موزه سینما برگزار می‌شود.
مافی درباره تأثیر تحولات اخیر ایران بر این دوره از جایزه بیان کرد: من واکنشی مبنی بر چرایی برگزاری پنجمین جایزه پژوهش سال سینمای ایران ندیدم. البته به دلیل شرایطی که پیش آمد، فراخوان از ۱۵ شهریورماه آغاز شد و تا ۱۵ مهر ادامه داشت و ۱۵ روز هم تمدید شد. در ابتدای فراخوان، اطلاع‌رسانی به دلیل تأثر از فضای حاکم بر کشور دچار مشکل بود اما خوشبختانه تمهیداتی برای آن اندیشیده شد. میزان استقبالی که از جایزه شده است، به اندازه معدل استقبال‌هایی است که در ادوار گذشته شده است و ما اختلاف فاحشی در ثبت‌نام آثار در این دوره از جایزه شاهد نبودیم.
وی درباره داوری آثار چاپ‌نشده و دست‌اول نیز گفت: در داوری چنین ملاحظه‌ای نداشتیم، البته ملاحظه زمانی داشتیم. از پایان مهلت دوره پیش جایزه پژوهش سال سینمای ایران تا این دوره آثاری که منتشر شده بودند، اجازه حضور و شرکت در جایزه داشتند. در جایزه هم آثاری که منتشر نشده بودند اجازه ثبت‌نام داشته‌اند و هم آثاری که پیش‌تر منتشر شده باشد، مورد بررسی قرار گرفته است.
مافی با بیان اینکه در ادوار مختلف همواره پژوهش به‌ویژه در ساحت هنر به عنوان یک امر فرعی مورد نظر قرار گرفته است، بیان کرد: به نظر می‌رسد متولیان و هنرمندان نسبت به اهمیت پژوهش واقف نیستند و آن را در خلق آثار هنری دستوپاگیر می‌دانند. مفهومی که ما از پژوهش می‌دانیم گره‌خورده با ساحت دانشگاه است اما آن تصویری که من از پژوهش دارم و به‌همین‌خاطر تعمداً امسال بخش جستار علمی را به جایزه اضافه کردم، صرفاً مقالات علمی و پژوهشی یا پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد یا رساله دکتری نیست. ما برای گره خوردن سینما با پژوهش نیازمند گونه‌های جدیدی از تألیف هستیم که جستار یکی از آن‌هاست.
وی ادامه داد: ما در سال‌های اخیر به واسطه اینکه در دانشگاه مدام به انتشار مقاله وزن دادیم و داوری‌مان برای ارتقای علمی در میان پژوهشگران چاپ مقاله در ژورنال بود، میان کسانی که می‌توانستند بهره‌وری کنند، فاصله انداختیم. این مسئله کار امروز و فردا نیست بلکه زمان‌بر است. هم سینمای ایران باید به این نیاز واقف شود که پژوهش پشتوانه حیات و بقای آن است و هم پژوهشگران باید به سمتی بروند که به نحو کارکردی و راهبردی به سینمای ایران کمک کند.
دبیر پنجمین جایزه پژوهش سال سینمای ایران درخصوص محورهای پژوهش‌های سینمای ایران تأکید کرد: در جایزه پژوهش سال سینمای ایران امسال ما محورها را پیش‌بینی می‌کنیم، اما پرداخت به موضوعات، جزو کار معاونت فناوری و اطلاعات سازمان سینمایی است که دکتر آشنا مسئولیت آن را برعهده دارد. در جایزه پژوهش امسال ما تنوع موضوعی قابل‌ملاحظه‌ای داشتیم، از تأثیر شبکه‌های اجتماعی به صورت موردی روی مخاطب سینما تا اقتصاد سینما در کرونا پژوهش به جایزه ارسال شده است، یعنی هم درباره سینما و هم برای سینما اثر داشتیم.
مافی یادآور شد: البته این تنوع به معنای غنای موضوعی نیست و ما حتماً نیاز داریم در فرآیندهای مشخص پژوهش‌های کاربردی و راهبردی برای سینمای ایران داشته باشیم. عمده آثاری که به جایزه پژوهش سال سینمای ایران آمده است، محصول رساله‌ها و پایان‌نامه‌های دانشگاهی است. این نشان می‌دهد که دانشجویان و استادان ما که علاقه‌مند به سینما هستند، در حوزه پژوهش اقدام می‌کنند. اما پژوهش به عرصه نیاز مستقل و کاربردی با بدنه سینما وارد نشده و این همان آسیب بزرگ و احساس عدم نیازی است که هنوز به رفع آن نرسیده‌ایم. بعلاوه، ما از پژوهش‌های تطبیقی قطعاً استقبال می‌کنیم اما نیاز فرهنگی ما در حوزه علوم انسانی و سینما صرفاً با مقالات تطبیقی رفع نخواهد شد.
دکتر مینو خانی از اعضای هیئت داوری جایزه پژوهش سال سینمای ایران نیز در پاسخ این درباره نقش دبیر در گزینش آثار، عنوان کرد: آقای دکتر مافی در نظرات ما هیچ‌گونه اعمال نظری نداشت . مقصود ما این بود که اثری انتخاب شود که به ارتقای سینمای ایران کمک کند. این نکته هم در فرایند داوری شایان ذکر است که به پژوهش‌های کاربردی بیشتر اقبال نشان داده شده است..
دبیر پنجمین جایزه پژوهش سال سینمای ایران در ادامه با بیان اینکه همواره از دریچه علوم انسانی به سینما سخن گفته است، مطرح کرد: ابنیه ساخته‌شده در شهرهای ما دیگر به عنوان میراث فرهنگی شناخته نمی‌شوند و سال‌های بعد اگر دوره فرهنگی ما را مورد قضاوت قرار بدهند، بیشترین نموده آن در سینما خواهد بود. علوم انسانی و خاصه فلسفه در تحلیل سینما و افق‌گشایی برای آن اثرگذار است اما برخلاف تصوری که برخی دوستان نسبت به این نگاه دارند، دخالتی در زیست طبیعی سینما نباید داشته باشد.
مافی درباره انتخاب اعضای شورای داوری این جایزه تصریح کرد: تلاش کردیم استادان جوان و صاحب اندیشه باشند. همچنین سعی کردیم نماینده از دانشگاه‌های مختلف در شورای داوری داشته باشیم تا آثار را به طور جامع داوری کنند. حتماَ برای شخص من پژوهش‌هایی که مبانی نظری و تئوریک دارند، حائز اهمیت است و به آن اقبال دارم اما هیئت داوری مستقلاً کار خود را انجام داد.
وی درباره طراحی پوستر این دوره نیز بیان کرد: طراحی پوستر کار تیمی بوده اما اجرای آن با میلاد جوادی بود که بسیار برای ثمرش زحمت کشید. ترکیب رنگ پوستر محصول هویت بصری و نشان‌واره ما و رنگ‌هایی است که برای جایزه مصوب شد. شمعی که قلم است، نور ایجاد می‌کند و به قلم دیگر منجر می شود. درون این شمع، ۴۳ شمع دیگر است و با شمع اصلی، ۴۴ شمع خواهند شد و چهل‌وچهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی را یادآور می‌شود. اگر شمع، ریشه‌اش اندیشه باشد قطعاً نورافشانی بیشتری خواهد داشت. پوستر به صورت مینیمال طراحی شده است تا مفاهیم حوزه پژوهش را به قدر امکان منتقل کند. شعله شمع هم عدد ۵ را برای پنجمین دوره تداعی می‌کند و لوگو هم که در قلب شعله شمع آمده است.
مافی در پایان خاطرنشان کرد: جایزه پژوهش سال سینمای ایران، جایزه مهمی در سینما است، زحمت اصحاب رسانه برای بازنمایی آن در رسانه‌ها قابل‌تجلیل و لازم است. ما در حوزه نظریه‌پردازی در سینما دچار فقر هستیم و متأسفانه ادبیات بومی در حوزه سینما نداریم. مبانی نظری در سینمای ایران به فراموشی سپرده شده است و سینما مشغول مسائل دیگری است که شاید به کلیت سینما مربوط نیست. برای اینکه بتوانیم سینما را به جایگاه خود بازگردانیم، نیاز به نظریه‌پردازی داریم. لازم است که به پژوهش در حوزه سینما اقبال نشان دهیم و به آن توجه کنیم چراکه نیازمند سینمای فکورانه با پشتوانه نظری هستیم.
