سینماروزان: اتفاقات عجیب و غریب حوزه تئاتر تمامی ندارد؛ از هزینه های هنگفتی که به تازگی و با حمایت ارگانهای مختلف برای روی پرده بردن نمایشهای میدانی میشود تا تهیه کنندگی بازیگری با کارنامه شکست خورده برای نمایشی که بناست در تالار وحدت اجرا شود(!) همه و همه حکایت دارد از آن که کنار مدیومی مانند شبکه خانگی که مدام به خاطر ورود پولهای بادآورده نقد میشود ولی حداقل خروجی شفافی پیش روی مخاطب دارد، مدیومی به نام تئاتر داریم که علیرغم خرج سرمایه های هنگفت در آن، خبری از خروجی شفاف آن نیست.
روزنامه اصلاح طلب «اعتماد» به تازگی و متکی بر گزارش روابط عمومی تئاترشهر از حجم بالای مهمانان نمایشی که در سالن اصلی آن روی صحنه رفته، به نقد سیاستگذاریهای حاکم بر این مجموعه قدیمی پرداخته است!! چرا باید در سالن اصلی تئاترشهر به عنوان گرانیگاه تئاتر پایتخت، نمایشی روی صحنه برود که در شش روز فقط 41بلیت فروخته باشد؟؟
متن گزارش «اعتماد» را بخوانید:
روابط عمومي مجموعه تئاتر شهر روز گذشته در گزارشي ضمن معرفي نمايش‌هاي جديد به صحنه رفته در اين سالن، به انتشار آمار تماشاگران نيز اقدام كرد كه در ميان ارقام اعلام شده موردي قابل تامل وجود داشت. «نمايش «خاتون» به كارگرداني حسين عالم بخش كه در سالن اصلي مجموعه تئاتر شهر روي صحنه است طي 6 اجرايي كه تا 27 مهر ماه داشته ميزبان 2997 تماشاگر بوده است. براي اين نمايش 41 بليت تمام بها، 3 بليت نيم بها و 2953 بليت ميهمان ارايه شده و در گيشه، فروش 17 ميليون ريالي برايش ثبت شده است.»
به جرات مي‌توان گفت بسياري از گروه‌هاي تئاتري همواره متقاضي اجرا در مجموعه تئاترشهر هستند و اين حضور را همچون افتخاري در كارنامه كاري‌شان تلقي مي‌كنند؛ البته اينكه با در نظر گرفتن وضعيت آشفته و بي‌ضابطه معمول اين مجموعه در طول سه دهه گذشته، تئاترشهر در اذهان همچنان به عنوان يكي از جدي‌ترين و معتبرترين سالن‌هاي تئاتري پايتخت و كشور باقي مانده نكته‌اي قابل تامل است. بي‌شك مرور تاريخ نمايش‌ها و اسامي كارگردانان صاحب‌نامي كه آثار خود را در اين مكان به صحنه برده‌اند از جمله دلايل فرونپاشيدن اين برند و اعتبار است.
اما علامت سوال بزرگ و جدي زماني مقابل چشمان جامعه تئاتر خودنمايي مي‌كند كه به مرور به اجراهاي سالن اصلي تئاتر شهر در چند ماه گذشته بپردازيم. از همين دو نمونه اخير كه شروع كنيم با «روياي شب نيمه تابستان» نوشته ويليام شكسپير به كارگرداني مريم كاظمي و «خاتون» مي‌رسيم. «روياي شب نيمه تابستان» مريم كاظمي به گواه اكثر چهره‌هاي دانشگاهي، جامعه منتقدان و رسانه‌ها فاقد كيفيت لازم براي به صحنه رفتن در چنين محلي تلقي شد. خوانشي نادرست و سطحي به ويژه در فرم و شيوه اجرا از متن كمدي نويسنده شهير انگلستان كه به طور طبيعي در ديگر اجزاي كار مانند «شادماني» نيز ظاهر شد و با آداپتاسيوني غلط به اجرا درآمد. رويكردي كه در نهايت به «بزم» و پايكوبي فرهنگ عامه ايراني رسيد و در كنار انتشار تصاويري از رفتارهاي قر كمري! بازيگران مرد به ايجاد تنش و توقف نمايش منجر شد.
در حالي كه كمي پيش‌تر، همين متن به كارگرداني مصطفي كوشكي در سالن نمايش «مستقل تهران» روي صحنه رفت و مساله‌اي هم پيش نيامد. مهم‌تر آنكه فارغ از هر نقد كيفي به اجراي كوشكي، «روياي شب نيمه تابستان» اين كارگردان به جشنواره شكسپير لهستان دعوت شد و به عنوان نماينده ايران در فستيوال روي صحنه رفت. واكنش مسوولان جشنواره، تماشاگران و اظهارات گروه نيز نشان مي‌دهد اين اجرا در لهستان با استقبال مواجه شد.
نمايش «خاتون» به كارگرداني حسين عالم‌بخش نمونه ديگري است كه سابقه يك سالن معتبر را عجيب به چالش مي‌كشد. در وصف اوضاع اسفناك اين نمايش آيا همين كافي نيست كه ببينيم در هفته نخست اجرا 2997 نفر به تماشاي نمايش نشسته‌اند كه براي 2953 نفر از آنها بليت مهمان صادر شده و فقط 41 بليت فروخته است؟! در تمام هفته گذشته اجراي نمايش‌هاي متعددي در سالن‌هاي گوناگون تئاتر آغاز شده كه كيفيت آنها هر روز بر تعداد تماشاگران افزوده است. از جمله مي‌توان به نمايش «فيل در تاريكي» نوشته محمد زارعي و كارگرداني مهرداد مصطفوي يا نمايش «نامبرده» به كارگرداني علي‌اصغر دشتي اشاره كرد كه اولي در سالن مستقل و دومي در تماشاخانه ايرانشهر روي صحنه رفته‌اند. گرچه مي‌توان به نمونه‌هاي جوان‌تر مثل «مده‌آ» كاري از ندا قاسميان و ديگراني اشاره كرد و همچنان بر اين فهرست افزود. اما اينكه كارگردان نمايش «خاتون» شخصا بيان كند «اين نمايش در عرصه تئاتر حرفه‌اي عرض اندام مي‌كند» به اين معني است كه گروه نيز از اجراي يك اثر حرفه‌اي، آن هم در مكاني معتبر و حرفه‌اي تصور درستي نداشته و ندارد. اين منتقد و مخاطب است كه بايد درباره كيفيت نمايش صحبت كند نه كارگردان! و در اين نمونه حتي نظر تماشاگران نمايش به صحنه رفته در سالن اصلي مجموعه تئاتر شهر قابل توجه نيست، چرا كه هيچ‌يك از آنها براي تماشاي نمايش بهايي نپرداخته‌اند.
وجود اجراهايي از اين دست در تئاتر شهر كه يادآور نمايش‌هاي موسوم به «اتوبوسي» است جز لطمه به سيما و اعتبار اين مكان نتيجه ديگري دارد؟؟ به نظر مي‌رسد در ماه‌هاي اخير مجموعه از نظر برنامه‌ريزي دچار تشتت آرا شده و بعضي كارگردانان با دستورهاي خارج از اختيار مديريت موفق به دريافت نوبت اجرا شده‌اند. در غير اين صورت بايد اين نمايش‌ها را سليقه و انتخاب شخص سعيد اسدي بدانيم كه سابقه خلاف اين گزاره را به ما نشان مي‌دهد. وقتي نام سعيد اسدي به عنوان مدير مجموعه تئاتر شهر اعلام شد انتظارها از او كم نبود. حداقل چيزي كه امروز شاهد هستيم، نبود؛ به ويژه كه او چهره‌اي دانشگاهي و آگاه به جريان‌هاي روز تئاتر ايران و ديگر كشورها شناخته مي‌شود و در زمينه مديريت مركز تئاتر مولوي نيز سابقه مثبتي از خود به يادگار گذاشت.
در ماه‌هاي اخير شايبه گسترش دايره اختيارات انجمن هنرهاي نمايشي و موسسه توسعه هنرهاي معاصر در تمام اركان مديريتي مجموعه تئاترشهر بالا گرفته است؛ آرزويي كه از ديرباز مطرح بوده و همين يكي دو سال قبل هم از سوي علي مرادخاني، معاون امور هنري سابق مطرح شد. مرادخاني تصميم داشت مجموعه تئاتر شهر را مثل تالار وحدت به نهادي در اصطلاح نيمه‌خصوصي تبديل كند؛ رويكردي كه با مقاومت مديركل هنرهاي نمايشي و اصحاب رسانه مواجه شد. آيا مي‌توان اوضاع فعلي را نتيجه دخالت‌هاي خارج از مجموعه در نظر گرفت؟ آيا تئاتر شهر توسط نهادها و مراكز خارج از اداره كل هنرهاي نمايشي فتح شده است؟