فیلمسازی کیمیایی به یادِ بیضایی؟
سینماروزان/حامد مظفری: مسعود کیمیایی بهدنبال ساخت فیلمی تازه است؛ فیلمی که عنوانش یادآور اثری ماندگار از بهرام بیضایی است.
به گزارش سینماروزان، عنوان فیلم تازه کیمیایی، “میراث” است که بهمانند فیلم قبلیش “خائنکشی” بناست به تهیهکنندگی علی اوجی(!!!) تولید شود.
عنوان”میراث” بیش از هر چیز نام نمایشنامهای است که بهرام بیضایی در اواسط دهه چهل نگاشته شد.
بهرام بیضایی “میراث” را در بهارِ ۱۳۴۶ نوشت و نخستین بار دی ماهِ همین سال همزمان با زادروز خالقش در “جُنگِ کتاب نمایش” چاپ شد.
بیضایی “میراث” را تقریبا مقارن “ضیافت” نوشت که این دومی آذر ۱۳۴۶ در مجله “پیام نوین” چاپ شد.
بیضایی در آذر ۱۳۴۶، هر دو نمایش “میراث” و “ضیافت” را با اعضای گروه هنرملی در تالار سنگلج روی صحنه برد و یک دهه بعد هر دو نمایشنامه را در یک مجلد منتشر کرد و سالها بعد نیز هر دو نمایشنامه را به طور متوالی در ابتدای جلد دوم “دیوان نمایش” قرار داد.
مسعود کیمیایی که حالا در سال ۱۴۰۰ میخواهد فیلمی با عنوان “میراث” بسازد در اواسط دهه هفتاد هم فیلمی با عنوان “ضیافت” ساخته بود.
“ضیافت”بیضایی با طعنه به تاجگذاری محمدرضا پهلوی، داستان شبانی را روایت میکرد که مدام تشویق میشود قید نگهبانی رمه را زده و در سورچرانی بزرگ روستا شرکت کند؛ در حالي که گرگها در کمیناند!
“میراث”بیضایی با تعریض به اتفاقات پساکودتای ۲۸ مرداد ۳۲ و عزل محمد مصدق، ماجرای سه وارث یک عمارت تاریخی با نامهای میانآقا، بزرگآقا و کوچکآقا را روایت میکرد که بعد از مرگ پدر، به جای تلاش برای حفظ میراث، آن قدر درگیر بگومگو بر سر تقسیم ارث میشوند که دزدان، خانه را به یغما برده و کل عمارت را منهدم میکنند!
“ضیافت”کیمیایی با طعنه به آفات سیاستهای تعدیل اقتصادي کارگزاران، داستان رفقایی را روایت میکرد که برطبق یک عهد قدیمی بعد از سالها گرد هم جمع میشوند تا دیدار تازه شود ؛ غافل از آن که گروهی از مفسدان اقتصادی در کمین یکی از رفقا هستند.
“میراث”کیمیایی که گویا متن اصلیش از احمد شاملو است، با تعریض به اتفاقات منجر به راهاندازی و انحلال فرقه دموکرات آذربایجان(حدفاصل شهریور ۲۴ تا آذر۲۵) ماجرای مردی جوان است که بعد از مرگ پدر به ملک پدری بازگشته!
“ضیافت” و “میراث” تنها عناوینی از کیمیایی نیستند که یادآور آثار بیضاییاند. مسعود کیمیایی در دولت اول اصلاحات فیلم “اعتراض” را ساخت که عنوان آن یادآور فیلمنامه “اعتراض یا چگونه چرخ ایستاد”بیضایی بود.
“اعتراض”کیمیایی ازجمله فیلمهای پسادوم خردادی بود که میکوشید ارتباطی ایجاد کند میان قهرمان چاقوبه دست کیمیایی با اعتراضات دانشجویی دوران اصلاحات.
“اعتراض…”بیضایی که در اواسط دهه هفتاد نگاشته شد مروری است بر سه روز زهرآگین از زندگی آذر شیوا بازیگر مطرح سینمای پیش از انقلاب؛ روزهایی در میانه آذر ۱۳۴۹ خورشیدی که آذر شیوا به ناگاه در اعتراض به سطحینگری حاکم بر سینمایفارسی، به آدامسفروشی جلوی دانشگاه تهران روی آورد!!
بیضایی خودش چندین بار تلاش کرد “اعتراض…” را بسازد ولی هر بار با سد ممیزی مواجه شد و درنهایت فیلمنامهاش به طور کاملا اتفاقی به دست فیلمساز موفقی(!) میافتد که هرچند خود سابقه فعالیت در سینمای قبل از انقلاب را داشته ولی امثال آذر شیوا را با متلک “فاحشههای درباری” تحقیر کرده و همین فیلمساز موفق(!) است که تلاش میکند با خُردانگاری فیلمنامه بیضایی، مانع تولیدش شود.
بیضایی خودش در این باره در مجله فیلم نوشت: فیلمساز موفق در فیلمنامه من، پی تصویر خود میگشت و تندگویی غیرمنتظره یکی از دوستان مشترک، تکرار حرف او بود که امان از این فاحشههای درباری و حقوقبگیران معلومالحال ساواک! موج تازهای راه افتاده بود و میخواستند آن را خراب کنند و این بساط را علم کردند!!
بیضایی درنهایت نتوانست “اعتراض…” را بسازد ولی فیلمی با همین نام توسط کیمیایی ساخته شد. بیضایی در این باره نوشت: نگران بودند که ساخت “اعتراض…” در شأن من نیست و هیچ کس اجازه نداد شأنم را خودم تعیین کنم و این میان نام “اعتراض” پرید و سالها بعد سردر سینماهایی را به خود روشن کرد!!!
بیضایی مستقیما هویت فیلمساز موفق مدنظر خود را فاش نکرده ولی آنجا که از پرش نام “اعتراض” و قرارگیری در سردر سینماها میگوید یادآور فیلم کیمیایی است…
ورای اینها کیمیایی یک بار براساس فیلمنامهای از بیضایی، فیلمی ساخت؛ فیلم “خط قرمز” که اقتباس از “شب سمور”بیضایی بود.
بعد از “خط قرمز”، “ضیافت” و “اعتراض” حالا کیمیایی رسیده به “میراث” که آینده مشخص خواهد کرد چقدر مرتبط است با فیلمنامهای به همین نام از بیضایی؟