سینماروزان/مجتبی برزگر: شما نمی‌توانید کار تاریخی بسازید و تکیه به تاریخ واقعی نداشته باشید. در گذشته، تهیه‌کنندگان طراح موضوع بودند و تهیه‌کننده باید دانش این کار را می‌داشت. متأسفانه امروز تعریفی که برای تهیه کننده‌ به وجود آمده همه‌چیز در سرمایه‌گذاری و پول خلاصه شده است.

محمد بیک‌زاده تهیه‌کننده سریال ماندگار امام علی(ع) با بیان مطلب فوق به خبرگزاری تسنیم گفت: در تعریف جدید پول را از سازمان صداوسیما و نهادها و سازمان‌های دیگر می‌گیرند و میانِ عوامل توزیع می‌کنند. به واقع طراحی در کار نیست و طراحی را دیگری‌ای می‌کند که حالا خوب است یا بد، بحثِ دیگری است. طبیعتاً اگر کار تاریخی با این شرایط فعلی ساخته شود یا کار ضعیفی می‌شود و یا کاری تکراری.

بیک‌زاده گفت: در مورد یکی از سریال‌هایی که اکنون در حال ساخت است یا به عبارتی در حال پیش تولید هست، یکی از دوستان با من صحبت کرد و مشورت خواست، گفتم قبل از هر چیز شما به متر و معیاری که مقابل‌تان وجود دارد، نگاه کنید.

این تهیه‌کننده اظهار داشت: در مورد حضرت موسی(ع)، یک متر و معیاری مقابل ما قرار دارد به نام فیلم #ده_فرمان! شما اگر بخواهید فیلم یا سریالی درباره حضرت موسی(ع) بسازید یا باید بالاتر از این متر و معیار باشد و قدرتمندتر از ده فرمان ظاهر شود یا اصلاً ساخته نشود. البته ترجیح من آن است که ساخته نشود. چون بالاتر از آن-ده فرمان- نمی‌توانند بسازند.

بیک‌زاده تاکید دارد: حالا اگر اصرار دارند به تولید، پیشنهاد من درباره ساخت سریالی درباره ایشان این است که دوستان پرداختن به حضرت موسی(ع) را از ابتدای تولد کنار گذاشته و اگر قرار است کاری ساخته شود از ماجرای حضرت به بعد را مدنظر داشته باشند. مثلا از رود اردن به هدایتِ یوشع نبی بپردازند. تا قبل از توقف حضرت موسی(ع) در رود اردن خیلی زیبا در همان فیلم ده فرمان گفته شده اما،  بعد از آن را هنوز کسی روایت نکرده و بسیار بِکر و اصطلاحاً دست نخورده است. متأسفانه درباره ساخت درست و اصولی کارهای تاریخی روی موضوعات، عمیق فکر نمی‌شود و کسی هم حاضر نیست در کارهای تاریخی کار سخت انجام دهد که امیدواریم این رویه اصلاح گردد.

سینماروزان/مصطفی پور‌کیانی: یکی از تولیدات مهم تلویزیون برای مخاطبان، ساخت سریال‌های الف ویژه و فاخر است که معمولا با صرف هزینه‌های بالا و با گروه تولید و بازیگران فراوان تهیه و تولید می‌شود.

به گزارش سینماروزان و به نقل از روزنامه وطن امروز، نکته مهمی که در زمینه ساخت چنین سریال‌هایی مطرح است، مدت زمان طولانی چندین ساله‌ای است که صرف ساخت آنها می‌شود و در زمانه‌ای که مخاطب در معرض انتخاب به‌روزترین سریال‌های متنوع ایرانی و خارجی است، ساخت چنین سریال‌هایی با همان روش‌های مرسوم و قدیمی و زمانبر، منطقی و تجاری به نظر نمی‌رسد؛ اگر چه برای ماندگاری در تاریخ، ساخت چنین سریال‌هایی مهم است. از سویی گذشت زمان و فرسایشی شدن آن قطعا بر خروجی و کیفیت نهایی کار اثر می‌گذارد.

مجید مولایی تهیه‌کننده سریال‌هایی مانند “نابرده رنج”، “هفت‌سنگ”، “چرخ فلک” و “بانوی عمارت” در گفتگو با روزنامه وطن امروز درباره چرایی فرسایشی شدن تولید سریالهای فاخر سخن گفته است.

متن گفتگوی مجید مولایی با وطن امروز را بخوانید:

* اصولاً زمان زیادی صرف ساخت سریال‌های الف ویژه و فاخر در تلویزیون می‌شود. میرباقری مختارنامه را در ۸ سال ساخت و الان که یکی دو سال از شروع فیلمبرداری سریال سلمان می‌گذرد، گفته شده ۴ تا ۵ سال دیگر این سریال به کنداکتور پخش می‌رسد. به نظر می‌رسد در مقایسه با هالیوود و حتی ساخت سریال در کشورهای همسایه، ما زمان بسیار بیشتری را صرف تهیه سریال‌ها‌ی‌مان می‌کنیم تا جایی که ممکن است در زمان پخش، چه از نظر کیفیت و چه قصه و همراهی مخاطب، دیگر آن استقبال لازم را به همراه نداشته باشد. به نظر شما چه دلایلی باعث شده تا این اتفاق بیفتد؟

مهم‌ترین دلیلی که باعث این اتفاق شده تا در سریال‌سازی در مقایسه با هالیوود وضعیت کاملا متفاوتی داشته باشیم، این است که ما ساخت سریال‌های‌مان قائم به شخص است. مثلا ما از آقای داوود میرباقری می‌خواهیم تا سلمان را برای‌مان بسازد و گویا همه سریال سلمان به میرباقری ختم می‌شود یا مثلا تمام سریال موسی به حاتمی‌کیا، در حالی که در هالیوود ساخت سریال اساسا بر دوش یک فرد نیست. سریال‌سازی در این جایگاه، فرمت و ساختاری دارد که یک فرد قدرت و توانایی ساخت آن را به تنهایی ندارد. به عنوان مثال سریال «بازی تاج و تخت» در چند فصل و با کارگردان‌های مختلف ساخته شد و آنها هم که در زمان‌بندی فصل‌های آخر طبق برنامه‌ریزی جلو نرفتند، با کاهش کیفیت از نظر مخاطبان همراه شدند. سریالی با آن حجم کیفیت و ساخت قطعا با برنامه‌ریزی دقیق و گروهی ساخته خواهد شد تا مخاطبان خود را نگه دارد.

* معمولاً خواست و سلیقه مخاطب در ساخت چنین سریال‌هایی فراموش می‌شود. 

بله! چون شرایط مخاطب بشدت در حال تغییر است و او مدام در حال دیدن فیلم و سریال‌های متفاوت است؛ قطعا سلیقه مخاطب با 6-5 سال دیگر متفاوت خواهد بود. ما ناچاریم یاد بگیریم که در سریال‌سازی نگاه حرفه‌ای‌تر و به‌روزتری داشته باشیم و برای این کار لازم است قائم به فرد نباشیم و فرد را به یک سیستم و گروه سریال‌‌ساز تبدیل کنیم؛ چه در حوزه فیلمنامه و چه در حوزه اجرا. متاسفانه ما در حوزه فیلمنامه نتوانسته‌ایم به‌‌روز باشیم که سریالی را که تولید می‌کنیم توسط متخصصان متنوع تولید شود؛ در هالیوود یک نفر مخصوص نوشتن پایلوت است، یک نفر فقط ادیت استوری می‌کند، نفر دیگر عهده‌دار شخصیت‌پردازی و کاراکترهاست و نوشتن دیالوگ‌ها بر عهده فرد دیگری است و یک گروه فیلمنامه را تهیه می‌کنند که در نهایت توسط گروه کارگردانی این نوشته مدیریت می‌شود تا طبق برنامه‌ریزی از پیش تعیین‌شده کار جلو برود. هیچ‌کدام از این موارد در سریال‌سازی ما رعایت نمی‌شود و به همان سبک قدیمی گذشته در حال تهیه سریال هستیم. شما فکر کنید اگر خدای نکرده اتفاقی برای آقای میرباقری وسط ساخت سریال سلمان بیفتد، سرانجام این پروژه چه خواهد شد؟ این مدل سریال‌سازی در کارهای فاخر به نظر منطقی، درست و به‌روز نیست.

* یکی از انتقادات تهیه‌کنندگان چنین سریال‌هایی ماجرای کمبود بودجه است که به گفته آنها زمان ساخت سریال را طولانی‌تر می‌کند. نظر شما چیست؟ 

معمولا در سریال‌های فاخر، برآورد مالی دقیقی از ابتدا روی کاغذ نوشته نمی‌شود و شما نمی‌دانید مثلا ساخت سریال حضرت موسی با این عدد ساخته خواهد شد، چون درباره سریالی صحبت می‌کنید که قرار است در 6-5 سال ساخته شود و در این زمان وضعیت تورم، هزینه‌ها و موارد اینچنینی اصلا قابل برآورد نیست. معمولا در این سریال‌ها همیشه یک خط بودجه برقرار است و هزینه می‌شود تا ساخت سریال تمام شود که این هم ریشه در همان عدم برنامه‌ریزی دارد. ما باید یاد بگیریم که این نوع پروژه‌ها را با برنامه‌ریزی و در زمان‌بندی مشخص و معقول و با تیم کارگردانی یعنی چند کارگردان و نویسنده به سرانجام برسانیم. اینها همه تجربه‌هایی است که در هالیوود و حتی ترکیه انجام شده است که برای تولید از گروه کارگردانی استفاده می‌کنند و نه شخص. ما چاره‌ای نداریم جز اینکه به سمت حرفه‌ای شدن در تولید و اجرا حرکت کنیم. 

* امکانات و زیرساخت‌های ما چقدر در طولانی شدن این پروژه‌ها اثرگذار است؟

یکی دیگر از مشکلاتی که در این زمینه ما درگیر آن هستیم و خود را به‌روز نکرده‌ایم و بسیار اهمیت دارد، استفاده از جلوه‌های ویژه رایانه‌ای در ساخت سریال‌هاست. هنوز بخش زیادی از سریال‌های الف ویژه ما در میدان و جلوی دوربین ساخته می‌شود. ما خیلی مسلط به امکانات استودیویی و ویژوال نیستیم. درصورتی که وقتی پشت صحنه سریال‌های بزرگ را می‌بینیم، حجم زیادی از سریال‌هایی مانند «بازی تاج و تخت» با استفاده از همین تکنولوژی‌های رایانه‌ای ساخته می‌شود ولی ما خیلی از این ابزارها استفاده نمی‌کنیم؛ با اینکه برخی مدعی استفاده حرفه‌ای از این امکانات هستند اما چون هنوز در بوته آزمایش قرار نگرفته‌اند، کارگردان‌های ما هنوز به آنها اعتماد ندارند و ترجیح می‌دهند تا همه چیز جلوی چشم‌شان و دوربین ضبط شود و همه اینها دست در دست هم می‌دهند تا ما نتوانیم یک پروژه جدی سریال‌سازی داشته باشیم.

***

سینماروزان: پنج سال پس از درگذشت فرج‌الله سلحشور هنوز پروژه “موسی(ع)” به تولید نرسیده و به تازگی هم جمال شورجه که از طرف سلحشور برای ساخت این سریال پیشنهاد شده بود به گلایه از بلاتکلیفی تولید این سریال پرداخت با این حال به تازگی پروانه معصومی مدعی تولید این سریال از پاییز امسال شده.

پروانه معصومی با اشاره به حضور خود در سریال «موسی (ع)» به میزان اظهار کرد: به امید خدا با شروع پروژه از پاییز امسال من هم جلوی دوربین جمال شورجه خواهم رفت.  

معصومی ادامه داد: همان طور که پیشتر هم گفته‌ام طبق صحبت مستقیم من با جمال شورجه قرار است نقش میانسالی و کهنسالی آسیه در سریال «حضرت موسی (ع)» را بنده بازی کنم، صحبت های قطعی در این باره صورت گرفته است.

معصومی درباره بازیگر نقش جوانی حضرت آسیه(س) تاکید کرد: واقعیت امر از این قرار است که یکی از اقوام بنده که بسیار از لحاظ ظاهری شبیه جوانی خود من است، نقش جوانی حضرت آسیه(س) را ایفا میکند، صحبت های اولیه درباره این انتخاب هم صورت گرفته و به امید خدا این اتفاق هم حاصل خواهد شد.

سینماروزان: سریال “موسی(ع)” از آن سریالهایی است که سالهاست درباره تولید آن برای تلویزیون حرف و حدیث وجود دارد ولی همچنان هیچ اتفاق مشهودی پیرامونش رخ نداده؛ این سریالیست که فرج‌الله سلحشور به‌دنبال ساخت آن بود ولی عمرش کفاف نداد و بعد از فوتش هم بنا بود جمال شورجه آن را بسازد ولی حمایتی صورت نگرفت تا شورجه هم گرفتار عوارض سکته مغزی شود و…

بصیر سلحشور آقازاده فرج سلحشور در چهارمین سال درگذشت این کارگردان به جوان گفت: در سریال “موسی (ع)” که مرحوم سلحشور سال‌های سال دغدغه نوشتن و تولید آن را داشت، حدود ۴۰ تا ۵۰ داستان وجود دارد که هر کدامشان به صورت بالقوه یک فیلم سینمایی است. سریال “موسی (ع)” ماحصل چندین سال پژوهش و بررسی منابع گوناگون توسط متخصصان و یهودشناسانی مانند مهدی طائب است. هر چند پدر چند سالی مجبور شد کار روی پروژه “موسی (ع)” را تعطیل کند که علت آن هم صحبت برخی افراد در این رابطه بود که معتقد بودند مرحوم پدرم توانایی لازم برای ساخت آن را ندارد، هر چند بالاخره پدر پس از چندین سال فیلمنامه آن را تهیه کردند و به صدا و سیما فروختند و پس از کش و قوس‌های زیاد به دلیل احاطه محتوایی و فنی قرار شد خود ایشان کار را بسازد که به دلیل تعلل مسئولان مربوطه این اتفاق نیفتاد.

بصیر سلحشور تاکید کرد: طی چهار سال آخر زندگی که ایشان با بیماری سرطان درگیر بودند، می‌شد بخش قابل توجهی از پروژه “موسی (ع)” ساخته شود و مابقی آن توسط کارگردان دیگر مثل آقای شورجه ادامه پیدا کند که به بهانه پول نداشتن کار ساخت این اثر مهم تا به حال معطل مانده است.

بصیر سلحشور در مورد برآورد هزینه پروژه “موسی (ع)” می‌گوید: آن زمان برآوردی که پدرم به صدا و سیما داده بود حدود ۱۲۰ میلیارد بود، اما حالا و با توجه به گران شدن هزینه تولید احتمالاً این رقم تا سه یا چهار برابر افزایش پیدا کرده است. امیدوارم حال جمال شورجه زودتر خوب شود و با مساعدت مسئولان صدا و سیما این پروژه هر چه سریع‌تر وارد مرحله تولید شود. واقعیت این است که محتوای این سریال قصه‌هایی دارد که می‌تواند دنیا را تکان بدهد و من معتقدم سریال “موسی (ع)” می‌تواند از صد‌ها موشک شهاب ۳ اثرگذارتر باشد و علت آن هم این است که امروزه می‌توان با تولید یک اثر سینمایی نگرش و طرز فکر جوامع مختلف را تغییر داد یا اصلاح کرد.

بصیر سلحشور تاکید کرد: هر چند برخی افراد اعلام کرده‌اند این اثر وارد پیش‌تولید شده، اما من فکر می‌کنم که چنین اتفاقی نیفتاده است.