1

جلال فاطمی بازیگر و خواهرزاده سهراب سپهری در گفتگویی تفصیلی بیان کرد⇐سریالهای‌ ایرانی در دیالوگ جامانده‌اند!/دوستی که مشغول ساخت فیلم سهراب است نه سراغ من آمد و نه سراغ هیچ کدام از اقوام سهراب!!/ایشان چگونه میتواند تصویرگر واقعی سیر و سلوک سهراب باشد؟!/چون آدم مستقلی هستم نتوانستم برای تولید فیلم مستقل زندگی سهراب حمایت فارابی را داشته باشم!!

سینماروزان: جلال فاطمی را باید در زمره خونگرم‌ترین بازیگران ایرانی جای داد؛ فاطمی که خواهرزاده سهراب سپهری شاعر و نقاش سرشناس ایرانی است با وجود اینکه تحصیلات هنری خود را فرسنگها دورتر از ایران و در کالیفرنیا گذرانده اما نه فقط در ایفای نقشهای محوله بلکه در برخورد با مردمان عادی به شدت خونگرم و متواضع رفتار می‌کند.

به گزارش سینماروزان و به نقل از «جام جم» البته که فاطمی کارگردانی فیلمهای کودکی نظیر «نخودی» و «بچگیتو فراموش نکن» را در کارنامه دارد ولی بیشتر مخاطبان او را به خاطر ایفای نقش در فیلمهایی مثل «روباه»، «بیست و یک روز بعد» و «خسته نباشید» می‌شناسند؛ فیلمهایی که در رسانه ملی هم روی آنتن رفته‌اند.

جلال فاطمی که سالهاست سودای ساخت فیلمی درباره دایی اش سهراب را دارد در ماههای اخیر دیگر ایفای نقش در مجموعه تلویزیونی «مرگ خاموش» بوده است؛ مجموعه‌ای که فصل دوم سریال «سارق روح» به شمار می‌رود. «جام جم« با او درباره این مجموعه و دیگر کارهایش گفتگو کرده ایم.

*کار در «مرگ خاموش» را چطور دیده‌اید؟ به خصوص که بازیگرانی نظیر سعید راد و پریوش نظریه را هم کنار خود دارید.

حرفه‌ای گری «مرگ خاموش» اصلی ترین ویژگی این مجموعه است. یک تیم بسیار منضبط و کاربلد در پشت صحنه حضور دارند که تلاش میکنند همه چیز را به گونه‌ای حرفه‌ای و سروقت پیش ببرند. چه در سینما و چه در تلویزیون کمتر پیش آمده با چنین گروههایی همکاری داشته باشم و شاید همین انضباط گروهی است که امیدوارم میکند به نتیجه نهایی کار.

*«مرگ خاموش» داستانی حول و حوش مبارزه با مواد مخدر دارد. از نقشتان در سریال بگویید.

در این سریال نقش یک پلیس مبارزه با مواد مخدر را بازی میکنم. بازیگر مکملم در سریال سعید راد است که او نیز پلیس مبارزه با مواد است و این دو در پیگیری پرونده ای که مربوط است به ورود مواد مخدر به ایران با باندی روبرو میشوند به شدت مافیایی و در نهایت با همراهی اینترپل است که به تعقیب سرنخهای پرونده مبادرت میکنند.

*با توجه به اینکه پیشتر سابقه ایفای نقش پلیس را نداشته‌اید برایتان درگیری با چنین کاراکتری دشوار نبود؟

البته در فیلم «روباه» نقش یک مأمور امنیتی را داشتم؛ منتها آنجا مأمور دشمن بودم که برای خرابکاری به ایران آمده بود. در «مرگ خاموش» درست در نقطه مقابل آن کاراکتر ایستاده‌ام یعنی یک شخصیت کاملا میهن پرست که میکوشد با همکاری یار کنار دستیش به پیگیری پرونده بپردازد. در «مرگ خاموش» سعید راد هم ایفاگر یک مأمور امنیتی است که بیشتر به تئوریزه کردن شواهد اعتقاد دارد و در مقابل، من ایفاگر نیرویی کاملا عملیاتی هستم.

*هم در سینما و هم در تلویزیون سالهاست که فیلم و سریالهایی درباره قاچاقچیان مواد مخدر تولید میشود. به نظرتان «مرگ خاموش» این ویژگی را دارد که بتواند تصویری تازه از باندهای قاچاق مواد مخدر پیش روی مخاطب بگذارد؟

چه به لحاظ داستان که از مافیای جهانی مواد مخدر میگوید و چه به لحاظ کارگردانی و تیم تولید، با مجموعه ای در سبک و سباق متفاوت روبروییم که اصلا نمیتوان آن را تکراری خواند. با یک داستان پرتعلیق روبروییم و واقعیتهایی کمتر دیده شده از چگونگی ورود و پخش مواد مخدر به داخل کشور را می بینیم. در «مرگ خاموش» تلاش شده آدمهای واقعی درگیر قاچاق نشان داده شوند نه کلیشه‌ها. در تمام دنیا مافیایی وجود دارد که پشت پرده قاچاقچیان خرده پای مواد مخدر است؛ این آدمهای مافیایی برخلاف تصورات به شدت عادی و رئال هستند ولی باطنی مهیب دارند. این آدمها را در «مرگ خاموش» خواهید دید.

*یعنی درباره پشت پرده مافیای داخلی مواد مخدر هم حرفهای تازه و واقعی زده می‌شود؟

شخصا درباره مافیای مواد مخدر کم اطلاعات ندارم چون هم فیلمهای خارجی فراوانی دیده‌ام و هم اخبارشان را دنبال کرده‌ام اما درباره مافیای داخلی کمتر دیده یا خوانده ام و از این حیث برای خودم هم همکاری در «مرگ خاموش» به شدت جذاب بود چون باعث شد با واقعیاتی روبرو شوم که کمتر درباره شان شنیده بودم.

*مدتهاست به دنبال تولید فیلمی با محوریت زندگی سهراب سپهری هستید. بالاخره نتیجه‌ای نگرفتید؟

طرح من درباره سهراب منوط است به پیدا کردن سرمایه گذاری مطلع برای تولید. در برهه های زمانی مختلف بوده اند سرمایه گذارانی خرد که با سرمایه‌های اندک رغبت نشان داده اند به تولید اما چون میخواهم محصولی که درباره سهراب میسازم محصول استانداردی باشد قاعدتا باید با بودجه مکفی کار را کلید بزنیم. متأسفانه آنها که بودجه‌های کلان دارند هم درک درستی نسبت به فضای زندگی سهراب که فضایی هنرمندانه و پر از سیر و سلوک عارفانه بود ندارند و به دنبال این هستند که فیلم زندگی سهراب را هم بدل کنند به یک اکشن تجاری!!

سهراب سپهری-جلال فاطمی
سهراب سپهری-جلال فاطمی

*چرا برای تولید فیلم سهراب به سراغ ارگانهای دولتی مانند فارابی نرفتید؟

عموما تأیید فیلمنامه‌ها در نهادهایی مانند فارابی از طریق گروههایی صورت میگیرد که بیشتر به آدمهای نزدیک(!) راه میدهند. من در کل زندگیم آدم مستقلی بوده ام که علاقه ای به وارد شدن به گعده یا گروه خاصی را نداشتم و برای همین طبیعی است نتوانم برای تولید فیلم مستقل زندگی سهراب هم حمایت ارگانهایی مثل فارابی را داشته باشم. کمتر پیش می آید که این جماعت در حمایت از فیلمنامه‌ها منطبق با عدل و انصاف رفتار کنند.

*آیا به این فکر نکرده‌اید که ایده‌تان درباره سهراب را به یک سریال تلویزیونی بدل کنید شبیه تجربیاتی که مثلا درباره شهریار داشته‌ایم؟

فیلمنامه‌ای که برای سهراب نوشتم مرهون سالها تحقیق و بررسی و صحبتهای مداوم با مادرم و همچنین با خاله ام است. سعی کردم تمام اتفاقات کلیدی زندگی سهراب را در فیلمنامه وارد کنم تا قبل از همه اعضای خانواده اش که خودم هم یکی از آنها هستم بتوانند با کار ارتباط بگیرند. فیلمنامه‌ای که برای سهراب نوشتم خیلی زود هم پروانه ساخت گرفت ولی اینکه آن را به سریال تبدیل کنم نیاز دارد به یک بازنگری مجدد و اینکه چه تحولاتی را وارد فضای فیلمنامه کنم که به درد سریال بخورد به خصوص که زمان اتفاقات فیلمنامه خیلی متفاوت است با زمان فعلی و این خودش جزییات متفاوتی را می‌طلبد.

*نظرتان درباره کارگردانی شبیه به سهراب{علی قوی تن} که مشغول ساخت فیلمی درباره سهراب است چیست؟

من فکر میکنم سهراب یک هنرمند جهانی است و همه میتوانند درباره اش فیلم بسازند اما اگر این فیلمها با اطلاعات غلط ساخته شود یقینا با ناراحتی مخاطب و دوستداران سهراب مواجه خواهد شد. دوستی که مشغول ساخت فیلم سهراب است برای رسیدن به ویژگیهای شخصیتی سهراب نه سراغ من آمد و نه سراغ هیچ کدام از اقوام سهراب. سوالم این است که ایشان چگونه میتواند تصویرگر واقعی سیر و سلوک سهراب باشد؟ رمز و رموز سهراب را فقط از طریق افراد نزدیک به وی و مثلا خویشاوندان میتوان دریافت ولی ایشان سراغ ما نیامد. با این حال صبر میکنیم تا فیلمشان را بسازد و بعد نظر نهایی را خواهیم داد.

*به عنوان یک بازیگر-کارگردان حرفه‌ای موضعت نسبت به محصولات تلویزیون چیست؟

سریالهای همکاران را نگاه میکنم ولی ترجیح میدهم از سریال خاصی اسم نبرم که سوءتفاهم ایجاد نشود. انتقادی که به برخی سریالهای ایرانی دارم این است که همچنان سازندگانشان در دهه‌های قبل جامانده‌اند و مدام میخواهند با دیالوگ داستان را پیش ببرند و حواسشان به این نیست که با یک دکوپاژ مناسب و تنها در سکوت و با نمایش اکتهای رفتاری کاراکترها خیلی بهتر و بیشتر میتوان مقصود را متجلی کرد.




توضیحات خواهرزاده سهراب سپهری درباره ایفای نقش تهیه‌کننده‌ای مشابه علی سرتیپی+عکس

سینماروزان: جلال فاطمی خواهرزاده سهراب سپهری کارگردانیست که آثاری در گونه کودک همچون «نخودی» و «بچگیتو فراموش نکن» را در کارنامه دارد. فاطمی در سالهای اخیر بازیگری را هم جدی تر از قبل ادامه می دهد و در آثاری همچون «روباه» و «خسته نباشید» ایفای نقش کرده است.

به گزارش سینماروزان فاطمی یک فیلم سینمایی آماده اکران به نام «21 روز بعد» دارد؛ فاطمی در این فیلم در نقش یک تهیه‌کننده سینما بازی کرده است؛ تهیه کننده ای که شمایل آن بی‌شباهت به به علی سرتیپی مدیرعامل فیلمیران نیست!

فاطمی درباره اینکه آیا آگاهانه این شبیه سازی را انجام داده بود یا نه به «فرهنگ نیوز» گفت: آنچه میان من و محمدرضا خردمندان کارگردان فیلم شکل گرفت کنار هم گذاشتن تیپ چندین و چند تهیه کننده مختلف بود و نه فقط یک تهیه کننده خاص.

وی ادامه داد: خردمندان می خواست این شخصیت کاملا متفاوت به نظر برسد و به نوعی دارای درونمایه‌ای مثبت نسبت به نوجوان پیش رویش باشد و برای همین است که می بینیم علیرغم خونسردی ذاتی این تهیه کننده که کمتر حرف می زند و بیشتر تمرکز می کند او به نوجوان داستان کمک میکند در جهت حل بخشی از مشکلش.

این بازیگر افزود: برای ایفای این شخصیت از چند تیپ تهیه کننده که با آنها برخورد داشتم الهام گرفتم و نه فقط یک شخصیت خاص.

جلال فاطمی که پیشتر هم سابقه همکاری با فیلم اولیها را در «خسته نباشید» داشته است پیرامون حضورش در «21 روز بعد» گفت: همواره سعی کرده ام دست بسته در اختیار فیلم اولیها باشم چون فکر میکنم سینمای آینده را همین جوانان می سازند و چه بهتر به آنها کمک کنیم که رشد کنند. بچه هایی که حاذق هستند را خیلی زود جذب می کنم و اینکه می بینم جوانی حاضر است به آب و آتش بزند برای ساخت فیلمش مرا هم ترغیب میکند همه جوره بهش کمک کنم.

جلال فاطمی در نمایی از «21 روز بعد»
جلال فاطمی در نمایی از «21 روز بعد»



رضا کیانیان: شاملو اهل مصاحبه و قیل و قال بود و دعوا راه می‌انداخت اما سهراب سپهری، نه!

سینماژورنال/نرگس عاشوری: در شرایطی که هنرمندان راستین، دوام و شهرت‌شان را از راه نفوذ بر مردم دارند و نه تبلیغات؛ هنرمندانی که عموماً طالب شهرت هم نبودند و اگر هم شهرت پیدا کرده‌اند به واسطه عظمت کارشان بوده است که باعث شده پس از سال‌ها نام و آثار آنها بیش از افراد دیگری که در همان عصر زندگی می‌کنند بر سر زبان‌ها باشد.

به گزارش سینماژورنال وجه تمایز هنرمندانی که محصول فردیت، اندیشه و جهان ذهنی خود هستند و هنرمندانی که شخصیت ژورنالیستی اجتماعی دارند و محصول شرایط رسانه‌ای و اجتماعی زمانه خود هستند و همچنین ویژگی‌ هنرمندان حرفه‌ای موضوعاتی است که در گفت‌وگوی “ایران” با رضا کیانیان بدان پرداخته شده است.

 هنرمند را با هنرش می‌شناسند و نه با اخلاقش!
«بچه‌ای که نقاشی می‌کند، پیکاسو و کسی هم که کپی‌کار است همگی کار نقاشی انجام می‌دهند اما یک نکته متمایزکننده وجود دارد و آن هم خلاقیت است. بچه غریزه محض است! کپی کار تکنیک محض است! اما پیکاسو اوج تکنیک و غریزه پرورش یافته و کنترل شده به اضافه عنصری به نام خلاقیت است!

برخی کارمند بازیگری هستند درست مثل کپی کاران

این جملات بخشی از گفته های کیانیان در خصوص وجه تمایز هنرمند از شاغل هنری است. او که معتقد است «خلاقیت» مهم‌ترین مؤلفه افتراق در این حوزه است، در توضیح بیشتر می‌افزاید: عده‌ای بازیگرند و فقط بازی می‌کنند، برایشان هم فرقی ندارد در چه فیلم و سریالی، برای کدام شبکه یا با کدام کارگردان، به اعتقاد من اینها کارمند یا کارگر بازیگری هستند. مثل  همان  کپی کار هستند! یا همان کودکی که نقاشی می کند! اما برخی تا زمانی که خلاقیتی سراغ‌شان نیاید یا چیزی قلقلک‌شان ندهد یا به تعبیر من ذهن‌شان باردار نشود نمی‌توانند بازی کنند که من به آنها می‌گویم بازیگر خلاق.

یک نقاش ممکن است مدت‌ها نقاشی نکند چون خلاقیتی به سراغش نیامده است

کیانیان می‌گوید: در دیگر حوزه‌های هنری هم چنین قاعده‌ای صدق می‌کند. مثلاً در نقاشی، یک نفر کپی‌کار خوبی است و هر چه را در هر زمانی که به او سفارش دهند انجام می‌دهد در صورتی که یک نقاش ممکن است مدت‌ها نقاشی نکند چون خلاقیتی به سراغش نیامده است یعنی فکر جدید و دریچه‌ای جدید به جهان باز نشده است یا ذهن‌اش حامله نشده است که مجبور به وضع حمل شود.

برخی خلاقانه کار هنری انجام می‌دهند و بعضی غیرخلاقانه

با وجود این او محصول هر دو نفر را کار هنری می‌داند و در توضیح بیشتر می‌افزاید: «برخی خلاقانه کار هنری انجام می‌دهند و بعضی غیرخلاقانه. کار نقاش خلاقانه است چون چیزی خلق کرده که تا به حال نبوده است.»

کیانیان می‌گوید درباره این تفکیک و جداسازی در حد یک نظر خواهی، بیشتر از این نمی‌توان گفت! و بقیه مسائل فنی و تکنیکی و خلاقانه، نیاز به سلسله مباحث طولانی دارد.این بازیگر در پاسخ به این سؤال که چقدر به مؤلفه اخلاقی بودن یعنی سلوک باطنی و به قول غربی‌ها تجربه درونی به عنوان شاخصه هنری معتقد است، می‌گوید: اگر مقصود شما  گفته‌ لئوناردو داوینچی است که: هنر در ذات خویش بی‌نیاز از جان هنرمند نیست و هنرمند باید جانش را پاک و زلال کند، بلافاصله سؤال دیگری مطرح می‌شود که پاکی و زلالی چیست.

تفاوت شاملو و سهراب

او در ادامه می‌افزاید: شاملو بشدت اهل مصاحبه و قیل و قال بود. دعوا راه می‌انداخت. در مورد عرصه‌های دیگر نظر می‌داد، مسائل اجتماعی دغدغه‌ او بود اما سهراب سپهری اهل مصاحبه و قیل و قال نبود. مسائل درونی و شخصی دغدغه‌ او بود. بیشتر ساکت بود.  آیا می‌توان ادعا کرد یکی از این دو هنرمند نیستند؟نه! هر دو شاعرند و خلاق. فقط سلوک شخصی و اجتماعی شان متفاوت است.

خیلی‌ها هستند که آدم‌های پاک و شرافتمندی هستند  ولی هنرمند نیستند

این بازیگر همچنین می‌گوید: ونگوگ زمانی که زنده بود مردم کارش را نمی‌فهمیدند و نمی‌پسندیدند  ولی  پیکاسو در دوره زنده بودنش هم درک می‌شد و هم پسندیده می‌شد و قیمت تابلوهایش هم بسیار بالا بود. حال اگر بخواهیم این ویژگی را نیز معیار قرار دهیم به اشکال برمی‌خوریم و مجبوریم بین پیکاسو و ونگوگ یکی را انتخاب کنیم، که غلط است چون فرض خلاقیت را که اصل است ندیده‌ایم و به فروع چسبیده‌ایم!

کیانیان استناد به مؤلفه‌های اخلاقی رایج و عرفی جامعه را هم به عنوان اصل و معیار سنجش  هنر  کافی نمی‌داند. او معتقد است معیارهای اخلاقی به تنهایی جواب نمی‌دهند و در توضیح بیشتر می‌افزاید: خیلی‌ها هستند که آدم‌های پاک و شرافتمندی هستند  ولی هنرمند نیستند، اما هنرمندان بنامی داریم که زندان رفته‌اند مثل اوژن یونسکو!

هنرمند را با هنرش می‌شناسند نه با اخلاقش
او در بخش پایانی صحبت‌هایش با تأکید بر این نکته که  هنرمند را با هنرش می‌شناسند نه با اخلاقش، خاطرنشان می‌کند: هنرمند کسی است که خلاقیت هنری دارد. اگر عکاس است باید خلاقیت عکاسی داشته باشد اگر مجسمه‌‌ساز است باید خلاقیت مجسمه‌سازی داشته باشد و اگر آهنگساز و بازیگر  و… هم هست، خلاقیت اصل ماجراست!




کیانیان برای دایی همسرش سنگ تمام گذاشت!!!

سینماژورنال: حراج تهران جمعه شب گذشته در حالی برگزار شد که حضور یک بازیگر مطرح سینما، تئاتر و تلویزیون به عنوان مجری به شدت هیجان موجود در این حراج را افزایش داد.

به گزارش سینماژورنال شاید اگر بجای کیانیان هر چهره دیگری اجرای این حراج را برعهده می گرفت نه بار خبری آن تا این حد گسترده می شد و نه ارقام رد و بدل شده در این حراج تا این حد بالا می رفتند.

کیانیان درست همان طور که نقش یک شریک رکب خورده را به رئالیستی ترین شکل ممکن در “سگ کشی” ایفا کرد و همان طور که نقش پزشکی دائم الخمر را به همذات پندارانه ترین وجه در “خانه ای روی آب” خلق نمود در خلق شخصیت مجری یک حراج بزرگ ایرانی نیز کاملا حرفه ای عمل کرد.

گویا او لحظه به لحظه و منطبق با فیلمنامه ای که از قبل نوشته شده بود این حراج را پیش می برد و دقیقا به همین دلیل بود که حاضران را نیز به وجد می آورد که تا می توانند وارد عرصه خرید شده و با بالا بردن ارقام، حراجی پویا و اثرگذار را رقم بزنند.

از کیارستمی تا “طبیعت بی جان”

در حراج اخیر تهران هم فروش 720 میلیونی تابلوی “طبیعت بی جان” بهمن محصصی را داشتیم و هم اثری از فریده لاشایی که 320 میلیون تومان به فروش رفت. یکی از آثار عباس کیارستمی کارگردان سرشناس سینمای ایران نیز در این حراج به قیمت 55 میلیون تومان عرضه شد.

با این حال در کنار این همه آثار میلیونی این اثری از سهراب سپهری شاعر و نقاش مشهور ایرانی بود که رکورد فروش حراج را از آن خود کرد.

یکی از آثار سهراب سپهری که بین یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان تا یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان قیمت گذاری شده بود با رقم دو میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان چکش خورد و به فروش رفت تا اوج هیجان به حراج سال تهران وارد شود.

در ایجاد این هیجان و بالا رفتن بیشتر از یک میلیاردی رقم اولیه، بیش از هر چیز هنرنمایی رضا کیانیان به عنوان یک شومن تمام عیار بود که رخ می نمود.

نسبت خانوادگی کیانیان با سپهری هیجان حراج را بالا برد

کیانیان فارغ از آن که شخصا به اشعار سپهری علاقه دارد بواسطه نسبت خویشاوندی با وی برای بالا بردن رقم اثری از این شاعر مرحوم سنگ تمام گذاشت.

هایده قراچه داغی، همسر کیانیان، خواهر مهدی قراچه داغی مترجم و خواهرزاده سهراب سپهری است.  قطعا این نسبت خانوادگی به اندازه خود به کیانیان در خلق لحظاتی کاملا دراماتیک برای فروش تابلویی از سپهری کمک کرده است.

البته که کیانیان برای بالا بردن رقم نهایی تمامی آثار عرضه شده در حراج از توانایی هنری خود سود جست اما از یک طرف نام سهراب سپهری به عنوان یک چهره هنری مشهور و از طرف دیگر نسبت خانوادگی میان این دو نفر سبب ساز آن شد که به هنگام حراج تابلوی سهراب، هیجان موجود در حراج چند برابر شود.