سینماروزان/حامد مظفری: با وجود آن که مقادیری فیلم و سریال متمرکز بر امام خمینی(ره) تولید شده و سعی همه سازندگان نیز لابد ادای دین کامل به امام بوده با این حال همچنان دراماتیک‌ترین نماهای مرتبط با ایشان را باید دقایقی کوتاه از فیلم ماندگار ابراهیم حاتمی‌کیا دانست.

حاتمی‌کیا زمانی که در اوج انرژی قرار داشت “از کرخه تا راین” را به تهیه‌کنندگی سیف‌الله داد ساخت. فیلمی که ظاهرا قصد داشت سرنوشت متفاوت چند جانباز شیمیایی با دیدگاه متضاد را روایت کند و آن قدر خلوص داشت که مخاطب نه تنها با قربانی اصلی فیلم که با قربانی اپوزیسیون‌ی که مورد تایید حاکمیت نیست، شاید بیش از نفر اول، ارتباط میگرفت.

حاتمی‌کیا در سکانس‌های تراژیک “از کرخه تا راین”، لحظاتی را تصویر می‌کرد که جانباز عاشق امام وقتی بینایی اش را به دست می‌آورد تنها چیزی که از خواهرش میخواهد، نمایش فیلمی از تشییع حماسی امام خمینی(ره) است. لحظاتی دردناک که نه فقط اشک از چشمان جانباز که اشک مخاطب را جاری می‌کند…

خلوص حاتمی‌کیا و علقه‌های قلبی خودش به امام(ره) باعث شده آن چند دقیقه “از کرخه تا راین” بیش از فیلم‌ها و سریال‌هایی که کل زمان خود را به زندگی امام اختصاص داده اند، جذابیت داشته باشد. شاهدی دیگر بر این مدعا که در این جغرافیا، اینکه مستقیم به قدسیان بپردازیم، جواب نمی‌دهد و بهترین روند، ادای احترام حوالی بزنگاه داستان و به گونه ای کاملا غیرمستقیم است. قاعدتا لازم هم نیست که باز از “روز واقعه” یاد کنیم و در مرتبه ای دیگر “مختارنامه” که هیچ کدام مستقیم به سراغ سیدالشهداء(ع) نرفتند ولی ماندگارتر از آنهایی شدند که می‌خواستند مستقیم‌گویی کنند.

سازندگان آثاری نظیر “سال‌های حادثه”، “آفتاب و زمین”، “صنوبر”، “روح الله”، “یازده دقیقه و سی ثانیه” و “فرزند صبح” همه سعی بر ابراز ارادت به امام(ره) داشته‌اند ولی کاری که حاتمی‌کیا در همان ده دقیقه‌ی “از کرخه تا راین” کرد، با فاصله‌‌ای بعید در بالا ایستاده! اینکه پروژه “فرزند صبح” بعد از سالها هنوز نتوانسته اکران گردد شاید به دلیل همان ورود مستقیم به زندگی امام باشد که لااقل در آن نسخه جشنواره فجر۲۹ جواب نداده بود و یاللعجبی گذاشته بود برای کارگردانی که زمانی فیلمنامه مستقیم “تختی”علی حاتمی را کنار گذاشته بود و غیرمستقیم پرداخته بود به زندگی جهان پهلوان!؟ اشتباهی که در “صبح اعدام” اصلاح شد و افخمی به‌جای روایت کرونولوژیک فقط بر دو ساعت انتهایی عمر طیب حاج رضایی تاکید داشت و آن هم بیشتر از زاویه نگاه اسماعیل رضایی و با حداقل حضور طیب!

سینماروزان/مسعود احمدی: سالها بعد از ساخت فیلم از کرخه تا راین همچنان این فیلم در کنار آژانس شیشه‌ای جزو آن دسته از آثار ابراهیم حاتمی‌کیا به شمار می‌روند که خلوص بالایی دارند.

اصغر نقی‌زاده که سالها بازیگر ثابت آثار حاتمی‌کیا بود و ازجمله در فیلم از کرخه تا راین بازی کرده بود، به تازگی از حذف سکانس آبی این فیلم علیرغم دردسرهای بالا برای فیلمبرداری آن گفت.

اصغر نقی زاده در برنامه شب نشینی شبکه جام جم  گفت: در سکانس نسخه طولانی فیلم «از کرخه تا راین» علی دهکردی در کنار رودخانه ایستاده بود. کودکی توپ را به سمت او پرتاب می‌کند و علی دهکردی در فیلم درون آب می‌افتد.

نقی‌زاده ادامه داد: دهکردی علاقه ای به اجرای اين سکانس نداشت و برای فیلمبرداری آن صحنه خواستیم بدلکار بیاوریم اما بدلکار آلمانی از ما درخواست‌ مبلغ بسیاری کرد. ابراهیم حاتمی‌کیا از من پرسید که آیا صحنه پریدن در آب را بازی می‌کنم؟! من نیز قبول کردم؛ مسئول هماهنگی‌ها و تهیه‌ کنندگی در آلمان خواست تا من را بیمه کند اما من به دلیل بالا رفتن هزینه قبول نکردم.

این بازیگر سینما و تلویزیون گفت: برای برداشت این سکانس چهار برداشت گرفتیم و هر بار من به درون رودخانه می‌پریدم تا بتوانیم به خوبی فیلم را تولید کنیم. در آن فیلم کاملا با جان و خون و دل بازی کردیم و به همین دلیل آن سکانس بسیار خوب ساخته شده بود ولی حیف که از نسخه نهایی حذف شد.

نقی‌زاده درباره سکانس‌های ماندگار از کرخه تا راین اظهار کرد: اگر می‌خواستم سکانسی از فیلم‌هایم را انتخاب کنم سکانس «دلم می‌خواد در رکابت باشم، بگی بخون می‌خونم، بگی برقص می‌رقصم» را انتخاب می‌کنم؛ چرا که بسیار برای من ماندگار است و آن را از شب‌های دفاع مقدس الهام گرفتم. در جنگ پیش از هر عملیات افراد از هم حلالیت می‌طلبیدند و من نیز این سکانس را از آن حس و حال الهام گرفتم.