فیلم «ایستاده در غبار» آقای محمدحسین مهدویان شاید از نخستین پروژه‌های سینمایی بود که از این شیوه برای جلب برخی از بازیگران خود استفاده کرد که البته در نهایت نقش اصلی خود را به آقای هادی حجازی‌فر، از بازیگران گمنام اما باتجربه تئاتر سپرد.

از “فروشنده” تا “فراری”

«فروشنده» آقای اصغر فرهادی، دیگر پروژه سینمایی بود که بر سر انتخاب بازیگران آن از طریق فراخوان تلگرامی حواشی بسیاری شکل گرفت و در نهایت اما نه فقط هیچ یک از نقش‌های اصلی به شرکت‌کنندگان در فراخوان نرسید که نقش مکمل و به اصطلاح بدمن فیلم به آقای فرید سجادی حسینی، عموی آقای کاوه سجادی حسینی دستیار کارگردان فرهادی رسید!

فرید سجادی حسینی(عموی کاوه سجادی حسینی دستیار اصغر فرهادی) در نمایی از “فروشنده”

«فراری» آقای علیرضا داوودنژاد، دیگر پروژه‌ای بود که برای انتخاب بازیگر خود فراخوان گذاشت اما در نهایت نقش اصلی این فیلم که می‌بایست دختری جوان و دیده نشده باشد به خانم ترلان پروانه، بازیگر شناخته شده سینما و تلویزیون رسید.

خواهرزاده کارگردان؛ خروجی فراخوان!
تازه‌ترین مورد از این دست هم پروژه «زیر سقف دودی» خانم پوران درخشنده است که برای انتخاب بازیگران این فیلم هم فراخوان برگزار و البته هیاهوی رسانه‌ای بالایی هم برای این فراخوان ایجاد شد ولی غیر از نقش‌های اصلی این فیلم که به چهره‌هایی چون آقای فرهاد اصلانی و خانم مریلا زارعی رسید.

نقش‌های مکمل هم میان بازیگران صاحب نامی چون خانم‌ها و آقایان مریم بوبانی، هادی مرزبان، فریبا متخصص، شهرام حقیقت دوست، رسول نجفیان و نفیسه روشن توزیع شد و تنها خروجی فراخوان، بازیگری بوده با نام آقای ابوالفضل میری که خواهرزاده پوران درخشنده کارگردان کار است.

ابوالفضل میری(خواهرزاده پوران درخشنده) همبازی فرهاد اصلانی در “زیر سقف دودی”

یک فریب بزرگ
چرایی چنین روندی و اینکه چرا فراخوان بازیگری در تلگرام برگزار می‌شود و در نهایت غیر از نام‌های شناخته شده، بستگان و خویشاوندان عوامل هستند که به خروجی فراخوان بدل می‌شوند، پرسش بسیاری از مخاطبان علاقه‌مند به سینماست.
آقای محسن حسینی بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون که سال‌هاست به تدریس بازیگری هم می‌پردازد دلیل اصلی این روند را نوعی نابسامانی می‌داند که بر هنرهای نمایشی حکمفرماست.
حسینی با اشاره به اینکه هیچ گاه نهاد نظارتی قوی برای رسیدگی به این اتفاقات در سینما و تئاتر وجود نداشته به «صبح نو» گفت: نسل جوان اعم از تحصیل‌کردگان رشته‌های بازیگری یا علاقه‌مندان به این رشته همه مشتاق دیده شدن هستند و دلشان می‌خواهد مقابل دوربین سینما بروند یا سر از تئاتر شهر درآورند بلکه بگویند ما هم توانایی داریم. طبیعی است که در فراخوان‌هایی این گونه، حجم بالایی از داوطلبان حاضر شوند ولی در نهایت خروجی کار جز چند نام شناخته شده و البته فک و فامیل تهیه‌کننده و کارگردان نیست. گلایه‌های مشتاقان هم فراوانند اما مشکل این است که نمی‌دانند شکایت به کجا ببرند؟ ما در خانه سینما و تئاتر یک شورای داوری یا حل اختلاف برای رسیدگی به اعتراضات داریم که آنها سعی می‌کنند با کدخدامنشی همه چیز را حل و فصل کنند در صورتی که ما نیاز داریم به نهاد نظارتی قوی که بازوی حقوقی قدرتمندی هم داشته باشد تا جلوی این همه فریب و نگاه کاسبکارانه گرفته شود.

محسن حسینی

حسینی که فارغ‌التحصیل تئاتر از آلمان است، با بیان اینکه هیچ‌گاه چنین اتفاقاتی در تئاتر یا سینمای آلمان نمی‌افتد بیان داشت: در آنجا اگر بخواهند بازیگر انتخاب کنند، سراغ رزومه افراد می‌روند و حتی اگر بخواهند چهره تازه بیاورند به دانشکده‌ها می‌روند و آنها را می‌بینند که مدت‌ها کارهای دانشجویی داشته‌اند نه اینکه فراخوانی در تلگرام بگذارند و کلی جوان را ابتدا امیدوار و بعد کلاً بدبین کنند. خیلی‌ها می‌‌گویند چون آنها از نظر فرهنگی رشد کرده‌اند چنین اتفاقاتی در کشورشان رخ نمی‌دهد ولی بهتر است بدانید در آلمان اگر قانون نباشد رفتارهایی صدمرتبه وحشیانه‌تر از بدویت را می‌بینید. در آلمان چون قوانین سفت و سختی درباره سوءاستفاده‌های هنری وجود دارد، کسی جرأت نمی‌کند از علاقه‌مندان بازیگری سوءاستفاده کند.

قوه قضاییه ورود کند
بازیگر «راه آبی ابریشم» و «چهره به چهره» ادامه داد: همواره به جوانان توصیه کرده‌ام که ابداً فریب این فراخوان‌های تلگرامی را نخورند. مگر امکان دارد کارگردانی بعد از نگارش یا مطالعه فیلمنامه، شخصیت‌های اصلی فیلمش را با بازیگران حرفه‌ای معادل‌سازی نکند و تازه بخواهد از طریق فراخوان بازیگر انتخاب کند؟ شاید کارگردانان کارنابلد درجه سه و چهار بخواهند با راه انداختن فراخوان احیاناً بازیگر-اسپانسر یا هنرور پیدا کنند ولی کارگردان مطرح بعید است حتی نقش مکمل خود را هم با بازیگر حرفه‌ای نچیند.
کارگردان نمایش‌های «مده آ»، «گیلگمش» و «شهرزاد و هفت قصه‌اش» ورود قوه قضاییه به درگیری‌های هنری را بهترین راه برای جلوگیری از افزایش سوءاستفاده‌ها دانست و گفت: به‌شدت معتقدم نیاز داریم به اینکه ساز کاری ترتیب داده شود تا قوه قضاییه به درگیری‌های هنری ورود کرده و مجالی را برای رسیدگی به اعتراضات فراهم کند. سال‌هاست مشکلات فراوانی در تسویه‌حساب تهیه‌کنندگان با عوامل پروژه‌ها وجود دارد که نبود نهاد نظارتی قوی باعث شده این مشکل لاینحل بماند. اخیراً هم که کاسبی با تلگرام راه افتاده و اینها همه نشان‌دهنده آن است که به لحاظ نظارتی در برخورد با سوءاستفاده‌ها قوی عمل نکرده‌ایم.