در کارگاه تصویربرداری و نورپردازی خلاقانه مطرح شد؛ در سینما فیلمبردار همیشه مهمتر از ابزار است / لزوم تبادل اطلاعات با کارگردان از مرحله فیلمنامه
سینماروزان/روح‌الله نشیبا: یکشنبه پنجم شهریورماه در دومین روز از «هفته فیلم هنر و تجربه» در شهر شیراز، کارگاه تصویربرداری نورپردازی خلاقانه در سینما توسط هاشم مرادی فیلمبردار سینما با حضور هنرمندان و علاقه‌مندان به سینما برگزار شد.
هاشم مرادی در ابتدای این نشست با اشاره به نسل جدید دوربین‌های فیلمبرداری در سینما گفت: جنس نورپردازی در دوربین‌های جدید، به طبیعی بودن تصویر کمک بیشتری می‌کند و این مساله بسیار جای خوشحالی دارد زیرا خیلی از اتفاقاتی که در حال حاضر پشت دوربین‌ها رقم می‌خورد اگر در ۵۰ سال پیش بود، نمی‌توانستیم به سمت دوربین برویم و باید اطلاعات عجیبی درباره مسائل تخصصی دوربین مثل نورپردازی داشتیم.
او ادامه داد: مقدار داینامیک رنج (Dynamic range) که روی دوربین وجود دارد، مثلا اگر دوربینی ۱۳ استاپ داینامیک رنج دارد بدین معناست که هر دیافراگمی را که قرار می‌دهید، هایلایت‌های‌تان نباید از حد وسط این داینامیک رنج بالاتر رود، قطعا باید نورخوانی کنید یا چشمی این کار را انجام دهید، این مساله بسیار آسیب‌زننده است. اگر هایلایت‌های‌مان بالاتر روند یا اطلاعات درستی نداشته باشیم، این اطلاعات در اصلاح رنگ قابل برگشت نیست یا اگر هایلایت‌های‌مان پایین‌تر روند و به سایه‌های‌مان نزدیک‌تر شویم، باید حواس‌مان باشد چراکه اطلاعاتی را از دست می‌دهیم.
این فیلمبردار درباره راه‌حل مشکلات این مساله خاطرنشان کرد: برای جلوگیری از این اتفاقات، کنترل هایلایت‌ها و از دست ندادن اطلاعات بدون شک نیازمند اطلاعات دقیق فیلمبردار یا عکاس از دوربین است. همچنین مانیتورتان را باید با دوربین کالیبره کنید چراکه ممکن است در دوربین تصویری ببینید اما مانیتور آن را نشان ندهد اینگونه خطاها آسیبی به ما می‌زند که قابلیت جبران ندارند، البته در فیلم‌های مستند این خطا کم‌تر ایراد دارد اما در فیلم‌های داستانی جبران‌ناپذیر است.
تصویر بردار سریال‌های نیکان و سوران در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره اهمیت نقش فیلمبردار در محتوای پایانی تاکید کرد: فردی که پشت دوربین قرار می‌گیرد باید سینمایی باشد؛ عمق میدان و کنتراست در سینما بسیار اهمیت دارد یعنی بخش اعظمی از این مساله به نور بازمی‌گردد. در تصاویری که در تلویزیون می‌بینیم، فوکوس نقش مهمی دارد، این نوع فیلمبرداری ربطی به دوربین ندارد بلکه فیلمبردار باید با تخصص خود فیلمبرداری به خصوصی داشته باشد.
کارگردان «ایمو» با تاکید بر اینکه در سینما فیلمبردار همیشه مهمتر از ابزار است افزود : وقتی که من فیلمبرداری می‌کنم، سعی دارم که از ابتدا تا پایان، یک دیافراگم داشته باشم، وقتی از یک دیافراگم ثابت برای همه صحنه‌ها استفاده کنید، عملا عمق میدان را هم رعایت می‌کنید پس مهم‌ترین اولویت در فیلمبرداری، فیلمبردار است. وقتی فیلمبردار، فیلمنامه‌ای را می‌خواند، فضای کلی آن را درمی‌یابد و اگر فیلمبرداری با فرم هم‌خوانی نداشته باشد، مشکلاتی به وجود می‌آید. خوشبختانه از وقتی که اسکرچ و داوینچی به میدان آمده‌اند، اصلاح رنگ متفاوت شده است و می‌توانید در هر شرایطی به اصلاح رنگ بپردازید.
این کارگردان تصریح کرد که هرچه سرعت شاتر پایین می‌آید، کشیدگی تصویر بیشتر می‌شود و وقتی سرعت شاتر بالاتر می‌رود، تصویر فریز می‌شود مثلا در عکاسی ورزشی سرعت شاتر را بالا می‌بریم.
او در بخش پایانی صحبت‌هایش به اهمیت نورپردازی در فیلمبرداری پرداخت و اظهار کرد: وقتی بتوانید از نور درست استفاده کنید، باعث می‌شود که مخاطب محتوا را دوست داشته باشد و مجبور شود که آن را بپذیرد. از زمانی که شروع به خواندن فیلمنامه می‌کنید با کارگردان به تبادل اطلاعات می‌پردازید و برای نورپردازی به نتایجی دست می‌یابید. مثلا اگر فیلمی درباره فقر باشد باید از رنگ‌های سرد استفاده کنید و این مساله را با کارگردان در میان می‌گذارید. البته باید بدانیم که کارگردان تصمیمات نهایی را خواهد گرفت و اگر بخواهد برای موضوع فقر از رنگ‌های گرم استفاده کند، شما به عنوان فیلمبردار، موظف به انجام این کار هستید. خیلی وقت‌ها شما با خلاقیت، فکر و راهکاری که در این مساله پیدا می‌کنید، می‌توانید به مفهوم مورد نظرتان برسید.
این فیلمبردار سینما و تلویزیون در پایان عنوان کرد: «سینما نشد ندارد» اصطلاحی است که ما در سینما داریم؛ وقتی تصمیم می‌گیرید که کاری را انجام دهید، باید از شروع به فکر امکانات خود باشید و باتوجه به این محتوا نورپردازی کنید. حال باتوجه به تجربه و امکاناتی که دارید، نورپردازی می‌کنید.
هفته فیلم هنر و تجربه شیراز با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس، گروه سینمایی هنر و تجربه، مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی و انجمن سینمای جوانان فارس برگزار می‌شود.
در این رویداد کارگاه‌های انتقال تجربه کارگردانی توسط احمدرضا درویش و تصویربرداری و نورپردازی خلاقانه در سینما توسط هاشم مرادی در دو روز گذشته برگزار شد و کارگاه‌های انتقال تجربه، معنا و فرم در فیلم توسط علی روئین‌تن و ساخت مستند علمی توسط سیاوش صفاریان‌پور در روزهای آینده برگزار می‌شود.